لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 20
استاندارد روش اندازهگیری ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور
1- هدف
هدف از تدوین این استاندارد ارائه روش تعیین مقدار ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور میباشد .
2- دامنه کاربرد
این استاندارد برای تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور کابرد دارد :
3- روش اندازهگیری مقدار ید
تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور به یکی از دو روش زیر انجام میگیرد ,
3-1- روش الف .
3-1-1- معرف ها
3-1-1-1- تاکادیاستاز
3-1-1-2- شناساگر متیل اورانژ برای تهیه آن 0/5 گرم متیل اورانژ را در آب حل کرده و تا یک لیتر رقیق کنید .)
3-1-1-3- اسید سولفوریک رقیق 2 نرمال
3-1-1-4- آب بروم : محلول مائی اشباع شده : غلظت تقریبی را ( میلی گرم در میلی لیتر ) با افزودن حجم معینی ( توسط بورت ) به بالن محتوی 5 میلی لیتر از محلول ید ور پتاسیم 10 درصد تعیین کنید . 5 میلی لیتر از محلول اسید سولفوریک رقیق اضافه کنید و یذ آزاد شده را با محلول نرمال تیوسولفات سدیم عیارسنجی کنید .
3-1-1-5- محلول تقریبا یک درصد سولفیت سدیم ( وزن به حجم )
3-11-6- محلول تقریبا 5 درصد فنل ( وزن به حجم )
3-1-1-7- محلول تقریبا 10 درصد ید ور پتاسیم ( وزن به حجم )
3-1-1-8- محلول استاندارد تازه تهیه دشه 0/005 نرمال تیو سولفات سدیم
3-1-1-9- محلول یک درصد نشاسته ( وزن به حجم ) تازه تهیه شده
3-1-1-10- محلول کلرور سدیم برای تهیه آن 10 گرم کلرور سدیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 100 میلی لیتر برسانید .)
3-1-1-11- محلول ید ور پتاسیم شاهد : 0/328 گرم ید ور پتاسیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 250 میلی لیتر برسانید . 5 میلی لیتر از این محلول را تا 250 میلی لیتر رقیق کرده و 5 میلی لیتر آن را به عنوان شاهد مورد استفاده قرار دهید که معادل یک میلی گرم ید و یا 0/308 میلی گرم ید ور پتاسیم است .
3-1-2- آماده کردن محلول نمونه :
3-1-2-1- بدقت حدود 50 گرم از نمونه را وزن کرده و آن را در 100 میلی لیتر آب مقطر حل کنید . 2 گرم تاگادیاستاز به آن بیافزایید و بگذارید در حرارت 37 درجه سانتی گرادبه مدت 2 ساعت بماند محلول را صاف کرده و باقی مانده را با آب بشویید محلول صاف شده و آبهای شستشو صاف شده را روی هم بریزید و حجم آن را در یک بالن ژوژه به 250 میلی لیتر برسانید .
3-1-3- طرز عمل :
50 میلی لیتر محلول مورد آزمون (3-1-2-1) را به وسیله پی پت به یک ارلن مایر 200 میلی لیتری منتقل نموده و سپس به وسیله اسید سولفوریک رقیق شده در حضور شناساگر متیل اورانژ خنثی کنید , سپس به وسیله بورت قطره قطره آب برومی که حاوی 20 میلی گرم برم باشد به محلول اضافه کنید بعد از چند دقیقه بوسیله افزودن قطره قطره سولفیت سدیم و بهم زدن مداوم برم آزاد باقی مانده را از بین ببرید . قسمت دهانه و دیوارههای ارلن مایر را با آب مقطر شستشو و کاملا برم آزاد را بوسیله افزودن یک تا 2 قطره محلول فنل خارج کنید . یک میلی لیتر اسید سولفوریک رقیق و 5 میلی لیتر محلول ید ور پتاسیم افزوده و ید آزاد شده را به وسیله محلول تیو سولفات سدیم استاندارد در حضور یک میلی لیتر معرف نشاسته که در انتهای عمل تیتره کردن اضافه کرده عیارسنجی نمایید .
همراه با این آزمون یک یا چند آزمون شاهد با معرفها بکار برید که از 50 میلی لیتر محلول کلر ور سدیم که به آن مقدار کافی محلول شاهد ید ور پتاسیم افزوده شده استفاده نمایید .
3-1-4- محاسبه :
3-1-4-1- درصد ید به صورت ید ور پتاسیم بر اساس ماده خشک مساویست با :
که در آن
= V1 حجم محلول تیو سولفات سدیم استاندارد مورد احتیاج برای آزمون محلول نمونه آماده شده بر حسب میلی لیتر
= V2 حجم محلول تیوسولفات سدیم مورد احتیاج برای آزمون شاهد بر حسب میلی لیتر
= N نرمالیته محلول تیوسولفات سدیم استاندارد
= W وزن ماده مورد آزمون ( بند 3-1-2-1)
= M درصد رطوبت
3-2- روش ب
3-2-1- روش اندازهگیری ید ( روش C.A.O.A) Elmslie - Calwell
3-2-1-1 معرفها
3-2-1-2- کربنات سدیم
3-2-1-3- محلول سود (1+1)
3-2-1-4- الکل اتیلکیک
3-2-1-4- محلول اشباع شده آب برم Br-H2O
3-2-1-5- اسید فسفریک 85 درصد
3-2-1-6- معرف متیل اورانژ
3-2-1-7- کریستال اسید سالسیلیک
3-2-1-8- ید ور پتاسیم
3-2-1-9- تیو سولفات 0/005 نرمال
3-2-1-10- معرف نشاسته تازه تهیه شده
3-2-2- وسایل :
3-2-2-1- بوته پلاتینی یا نیکلی
3-2-2-2- کوره الکتریکی
3-2-3- طرز عمل :
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 20
استاندارد روش اندازهگیری ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور
1- هدف
هدف از تدوین این استاندارد ارائه روش تعیین مقدار ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور میباشد .
2- دامنه کاربرد
این استاندارد برای تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور کابرد دارد :
3- روش اندازهگیری مقدار ید
تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور به یکی از دو روش زیر انجام میگیرد ,
3-1- روش الف .
3-1-1- معرف ها
3-1-1-1- تاکادیاستاز
3-1-1-2- شناساگر متیل اورانژ برای تهیه آن 0/5 گرم متیل اورانژ را در آب حل کرده و تا یک لیتر رقیق کنید .)
3-1-1-3- اسید سولفوریک رقیق 2 نرمال
3-1-1-4- آب بروم : محلول مائی اشباع شده : غلظت تقریبی را ( میلی گرم در میلی لیتر ) با افزودن حجم معینی ( توسط بورت ) به بالن محتوی 5 میلی لیتر از محلول ید ور پتاسیم 10 درصد تعیین کنید . 5 میلی لیتر از محلول اسید سولفوریک رقیق اضافه کنید و یذ آزاد شده را با محلول نرمال تیوسولفات سدیم عیارسنجی کنید .
3-1-1-5- محلول تقریبا یک درصد سولفیت سدیم ( وزن به حجم )
3-11-6- محلول تقریبا 5 درصد فنل ( وزن به حجم )
3-1-1-7- محلول تقریبا 10 درصد ید ور پتاسیم ( وزن به حجم )
3-1-1-8- محلول استاندارد تازه تهیه دشه 0/005 نرمال تیو سولفات سدیم
3-1-1-9- محلول یک درصد نشاسته ( وزن به حجم ) تازه تهیه شده
3-1-1-10- محلول کلرور سدیم برای تهیه آن 10 گرم کلرور سدیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 100 میلی لیتر برسانید .)
3-1-1-11- محلول ید ور پتاسیم شاهد : 0/328 گرم ید ور پتاسیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 250 میلی لیتر برسانید . 5 میلی لیتر از این محلول را تا 250 میلی لیتر رقیق کرده و 5 میلی لیتر آن را به عنوان شاهد مورد استفاده قرار دهید که معادل یک میلی گرم ید و یا 0/308 میلی گرم ید ور پتاسیم است .
3-1-2- آماده کردن محلول نمونه :
3-1-2-1- بدقت حدود 50 گرم از نمونه را وزن کرده و آن را در 100 میلی لیتر آب مقطر حل کنید . 2 گرم تاگادیاستاز به آن بیافزایید و بگذارید در حرارت 37 درجه سانتی گرادبه مدت 2 ساعت بماند محلول را صاف کرده و باقی مانده را با آب بشویید محلول صاف شده و آبهای شستشو صاف شده را روی هم بریزید و حجم آن را در یک بالن ژوژه به 250 میلی لیتر برسانید .
3-1-3- طرز عمل :
50 میلی لیتر محلول مورد آزمون (3-1-2-1) را به وسیله پی پت به یک ارلن مایر 200 میلی لیتری منتقل نموده و سپس به وسیله اسید سولفوریک رقیق شده در حضور شناساگر متیل اورانژ خنثی کنید , سپس به وسیله بورت قطره قطره آب برومی که حاوی 20 میلی گرم برم باشد به محلول اضافه کنید بعد از چند دقیقه بوسیله افزودن قطره قطره سولفیت سدیم و بهم زدن مداوم برم آزاد باقی مانده را از بین ببرید . قسمت دهانه و دیوارههای ارلن مایر را با آب مقطر شستشو و کاملا برم آزاد را بوسیله افزودن یک تا 2 قطره محلول فنل خارج کنید . یک میلی لیتر اسید سولفوریک رقیق و 5 میلی لیتر محلول ید ور پتاسیم افزوده و ید آزاد شده را به وسیله محلول تیو سولفات سدیم استاندارد در حضور یک میلی لیتر معرف نشاسته که در انتهای عمل تیتره کردن اضافه کرده عیارسنجی نمایید .
همراه با این آزمون یک یا چند آزمون شاهد با معرفها بکار برید که از 50 میلی لیتر محلول کلر ور سدیم که به آن مقدار کافی محلول شاهد ید ور پتاسیم افزوده شده استفاده نمایید .
3-1-4- محاسبه :
3-1-4-1- درصد ید به صورت ید ور پتاسیم بر اساس ماده خشک مساویست با :
که در آن
= V1 حجم محلول تیو سولفات سدیم استاندارد مورد احتیاج برای آزمون محلول نمونه آماده شده بر حسب میلی لیتر
= V2 حجم محلول تیوسولفات سدیم مورد احتیاج برای آزمون شاهد بر حسب میلی لیتر
= N نرمالیته محلول تیوسولفات سدیم استاندارد
= W وزن ماده مورد آزمون ( بند 3-1-2-1)
= M درصد رطوبت
3-2- روش ب
3-2-1- روش اندازهگیری ید ( روش C.A.O.A) Elmslie - Calwell
3-2-1-1 معرفها
3-2-1-2- کربنات سدیم
3-2-1-3- محلول سود (1+1)
3-2-1-4- الکل اتیلکیک
3-2-1-4- محلول اشباع شده آب برم Br-H2O
3-2-1-5- اسید فسفریک 85 درصد
3-2-1-6- معرف متیل اورانژ
3-2-1-7- کریستال اسید سالسیلیک
3-2-1-8- ید ور پتاسیم
3-2-1-9- تیو سولفات 0/005 نرمال
3-2-1-10- معرف نشاسته تازه تهیه شده
3-2-2- وسایل :
3-2-2-1- بوته پلاتینی یا نیکلی
3-2-2-2- کوره الکتریکی
3-2-3- طرز عمل :
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 20
استاندارد روش اندازهگیری ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور
1- هدف
هدف از تدوین این استاندارد ارائه روش تعیین مقدار ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور میباشد .
2- دامنه کاربرد
این استاندارد برای تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور کابرد دارد :
3- روش اندازهگیری مقدار ید
تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور به یکی از دو روش زیر انجام میگیرد ,
3-1- روش الف .
3-1-1- معرف ها
3-1-1-1- تاکادیاستاز
3-1-1-2- شناساگر متیل اورانژ برای تهیه آن 0/5 گرم متیل اورانژ را در آب حل کرده و تا یک لیتر رقیق کنید .)
3-1-1-3- اسید سولفوریک رقیق 2 نرمال
3-1-1-4- آب بروم : محلول مائی اشباع شده : غلظت تقریبی را ( میلی گرم در میلی لیتر ) با افزودن حجم معینی ( توسط بورت ) به بالن محتوی 5 میلی لیتر از محلول ید ور پتاسیم 10 درصد تعیین کنید . 5 میلی لیتر از محلول اسید سولفوریک رقیق اضافه کنید و یذ آزاد شده را با محلول نرمال تیوسولفات سدیم عیارسنجی کنید .
3-1-1-5- محلول تقریبا یک درصد سولفیت سدیم ( وزن به حجم )
3-11-6- محلول تقریبا 5 درصد فنل ( وزن به حجم )
3-1-1-7- محلول تقریبا 10 درصد ید ور پتاسیم ( وزن به حجم )
3-1-1-8- محلول استاندارد تازه تهیه دشه 0/005 نرمال تیو سولفات سدیم
3-1-1-9- محلول یک درصد نشاسته ( وزن به حجم ) تازه تهیه شده
3-1-1-10- محلول کلرور سدیم برای تهیه آن 10 گرم کلرور سدیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 100 میلی لیتر برسانید .)
3-1-1-11- محلول ید ور پتاسیم شاهد : 0/328 گرم ید ور پتاسیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 250 میلی لیتر برسانید . 5 میلی لیتر از این محلول را تا 250 میلی لیتر رقیق کرده و 5 میلی لیتر آن را به عنوان شاهد مورد استفاده قرار دهید که معادل یک میلی گرم ید و یا 0/308 میلی گرم ید ور پتاسیم است .
3-1-2- آماده کردن محلول نمونه :
3-1-2-1- بدقت حدود 50 گرم از نمونه را وزن کرده و آن را در 100 میلی لیتر آب مقطر حل کنید . 2 گرم تاگادیاستاز به آن بیافزایید و بگذارید در حرارت 37 درجه سانتی گرادبه مدت 2 ساعت بماند محلول را صاف کرده و باقی مانده را با آب بشویید محلول صاف شده و آبهای شستشو صاف شده را روی هم بریزید و حجم آن را در یک بالن ژوژه به 250 میلی لیتر برسانید .
3-1-3- طرز عمل :
50 میلی لیتر محلول مورد آزمون (3-1-2-1) را به وسیله پی پت به یک ارلن مایر 200 میلی لیتری منتقل نموده و سپس به وسیله اسید سولفوریک رقیق شده در حضور شناساگر متیل اورانژ خنثی کنید , سپس به وسیله بورت قطره قطره آب برومی که حاوی 20 میلی گرم برم باشد به محلول اضافه کنید بعد از چند دقیقه بوسیله افزودن قطره قطره سولفیت سدیم و بهم زدن مداوم برم آزاد باقی مانده را از بین ببرید . قسمت دهانه و دیوارههای ارلن مایر را با آب مقطر شستشو و کاملا برم آزاد را بوسیله افزودن یک تا 2 قطره محلول فنل خارج کنید . یک میلی لیتر اسید سولفوریک رقیق و 5 میلی لیتر محلول ید ور پتاسیم افزوده و ید آزاد شده را به وسیله محلول تیو سولفات سدیم استاندارد در حضور یک میلی لیتر معرف نشاسته که در انتهای عمل تیتره کردن اضافه کرده عیارسنجی نمایید .
همراه با این آزمون یک یا چند آزمون شاهد با معرفها بکار برید که از 50 میلی لیتر محلول کلر ور سدیم که به آن مقدار کافی محلول شاهد ید ور پتاسیم افزوده شده استفاده نمایید .
3-1-4- محاسبه :
3-1-4-1- درصد ید به صورت ید ور پتاسیم بر اساس ماده خشک مساویست با :
که در آن
= V1 حجم محلول تیو سولفات سدیم استاندارد مورد احتیاج برای آزمون محلول نمونه آماده شده بر حسب میلی لیتر
= V2 حجم محلول تیوسولفات سدیم مورد احتیاج برای آزمون شاهد بر حسب میلی لیتر
= N نرمالیته محلول تیوسولفات سدیم استاندارد
= W وزن ماده مورد آزمون ( بند 3-1-2-1)
= M درصد رطوبت
3-2- روش ب
3-2-1- روش اندازهگیری ید ( روش C.A.O.A) Elmslie - Calwell
3-2-1-1 معرفها
3-2-1-2- کربنات سدیم
3-2-1-3- محلول سود (1+1)
3-2-1-4- الکل اتیلکیک
3-2-1-4- محلول اشباع شده آب برم Br-H2O
3-2-1-5- اسید فسفریک 85 درصد
3-2-1-6- معرف متیل اورانژ
3-2-1-7- کریستال اسید سالسیلیک
3-2-1-8- ید ور پتاسیم
3-2-1-9- تیو سولفات 0/005 نرمال
3-2-1-10- معرف نشاسته تازه تهیه شده
3-2-2- وسایل :
3-2-2-1- بوته پلاتینی یا نیکلی
3-2-2-2- کوره الکتریکی
3-2-3- طرز عمل :
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 20
استاندارد روش اندازهگیری ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور
1- هدف
هدف از تدوین این استاندارد ارائه روش تعیین مقدار ید ( بر حسب ید ور پتاسیم ) در خوراک دام و طیور میباشد .
2- دامنه کاربرد
این استاندارد برای تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور کابرد دارد :
3- روش اندازهگیری مقدار ید
تعیین مقدار ید در خوراک دام و طیور به یکی از دو روش زیر انجام میگیرد ,
3-1- روش الف .
3-1-1- معرف ها
3-1-1-1- تاکادیاستاز
3-1-1-2- شناساگر متیل اورانژ برای تهیه آن 0/5 گرم متیل اورانژ را در آب حل کرده و تا یک لیتر رقیق کنید .)
3-1-1-3- اسید سولفوریک رقیق 2 نرمال
3-1-1-4- آب بروم : محلول مائی اشباع شده : غلظت تقریبی را ( میلی گرم در میلی لیتر ) با افزودن حجم معینی ( توسط بورت ) به بالن محتوی 5 میلی لیتر از محلول ید ور پتاسیم 10 درصد تعیین کنید . 5 میلی لیتر از محلول اسید سولفوریک رقیق اضافه کنید و یذ آزاد شده را با محلول نرمال تیوسولفات سدیم عیارسنجی کنید .
3-1-1-5- محلول تقریبا یک درصد سولفیت سدیم ( وزن به حجم )
3-11-6- محلول تقریبا 5 درصد فنل ( وزن به حجم )
3-1-1-7- محلول تقریبا 10 درصد ید ور پتاسیم ( وزن به حجم )
3-1-1-8- محلول استاندارد تازه تهیه دشه 0/005 نرمال تیو سولفات سدیم
3-1-1-9- محلول یک درصد نشاسته ( وزن به حجم ) تازه تهیه شده
3-1-1-10- محلول کلرور سدیم برای تهیه آن 10 گرم کلرور سدیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 100 میلی لیتر برسانید .)
3-1-1-11- محلول ید ور پتاسیم شاهد : 0/328 گرم ید ور پتاسیم را در آب حل کرده و حجم آن را به 250 میلی لیتر برسانید . 5 میلی لیتر از این محلول را تا 250 میلی لیتر رقیق کرده و 5 میلی لیتر آن را به عنوان شاهد مورد استفاده قرار دهید که معادل یک میلی گرم ید و یا 0/308 میلی گرم ید ور پتاسیم است .
3-1-2- آماده کردن محلول نمونه :
3-1-2-1- بدقت حدود 50 گرم از نمونه را وزن کرده و آن را در 100 میلی لیتر آب مقطر حل کنید . 2 گرم تاگادیاستاز به آن بیافزایید و بگذارید در حرارت 37 درجه سانتی گرادبه مدت 2 ساعت بماند محلول را صاف کرده و باقی مانده را با آب بشویید محلول صاف شده و آبهای شستشو صاف شده را روی هم بریزید و حجم آن را در یک بالن ژوژه به 250 میلی لیتر برسانید .
3-1-3- طرز عمل :
50 میلی لیتر محلول مورد آزمون (3-1-2-1) را به وسیله پی پت به یک ارلن مایر 200 میلی لیتری منتقل نموده و سپس به وسیله اسید سولفوریک رقیق شده در حضور شناساگر متیل اورانژ خنثی کنید , سپس به وسیله بورت قطره قطره آب برومی که حاوی 20 میلی گرم برم باشد به محلول اضافه کنید بعد از چند دقیقه بوسیله افزودن قطره قطره سولفیت سدیم و بهم زدن مداوم برم آزاد باقی مانده را از بین ببرید . قسمت دهانه و دیوارههای ارلن مایر را با آب مقطر شستشو و کاملا برم آزاد را بوسیله افزودن یک تا 2 قطره محلول فنل خارج کنید . یک میلی لیتر اسید سولفوریک رقیق و 5 میلی لیتر محلول ید ور پتاسیم افزوده و ید آزاد شده را به وسیله محلول تیو سولفات سدیم استاندارد در حضور یک میلی لیتر معرف نشاسته که در انتهای عمل تیتره کردن اضافه کرده عیارسنجی نمایید .
همراه با این آزمون یک یا چند آزمون شاهد با معرفها بکار برید که از 50 میلی لیتر محلول کلر ور سدیم که به آن مقدار کافی محلول شاهد ید ور پتاسیم افزوده شده استفاده نمایید .
3-1-4- محاسبه :
3-1-4-1- درصد ید به صورت ید ور پتاسیم بر اساس ماده خشک مساویست با :
که در آن
= V1 حجم محلول تیو سولفات سدیم استاندارد مورد احتیاج برای آزمون محلول نمونه آماده شده بر حسب میلی لیتر
= V2 حجم محلول تیوسولفات سدیم مورد احتیاج برای آزمون شاهد بر حسب میلی لیتر
= N نرمالیته محلول تیوسولفات سدیم استاندارد
= W وزن ماده مورد آزمون ( بند 3-1-2-1)
= M درصد رطوبت
3-2- روش ب
3-2-1- روش اندازهگیری ید ( روش C.A.O.A) Elmslie - Calwell
3-2-1-1 معرفها
3-2-1-2- کربنات سدیم
3-2-1-3- محلول سود (1+1)
3-2-1-4- الکل اتیلکیک
3-2-1-4- محلول اشباع شده آب برم Br-H2O
3-2-1-5- اسید فسفریک 85 درصد
3-2-1-6- معرف متیل اورانژ
3-2-1-7- کریستال اسید سالسیلیک
3-2-1-8- ید ور پتاسیم
3-2-1-9- تیو سولفات 0/005 نرمال
3-2-1-10- معرف نشاسته تازه تهیه شده
3-2-2- وسایل :
3-2-2-1- بوته پلاتینی یا نیکلی
3-2-2-2- کوره الکتریکی
3-2-3- طرز عمل :
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 54 صفحه
قسمتی از متن .doc :
«بسمهتعالی»
موضوع تحقیق:
قاعده ضمان ید
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا
قواعد فقه 2
استاد راهنما: جناب آقای دکتر رستمی
پروژه تحقیقاتی دوره کارشناسی
رشته تحصیلی: حقوق قضایی
سال تحصیلی 84-83
گردآورندگان:
زهرا هداوندمیرزایی
فاطمه حسنآباد کاشانی
معنای لغوی ضمان
در اینکه لغت ضمان از چه کلمهای مشتق شده اختلاف میباشد. برخی میگویند ضمان از ضم به معنای ضمیمه شدن چیزی به چیز دیگر است. در حالیکه اکثر لغویون ضمان را در مصدر ضمن میدانند که معنای آن چیزی را به عهده کسی نهادن میباشد. قول اول را صاحب کشافالقناع گفته است.
او میگوید: «ضمان مشتق از ضم است» و در ادامه میافزاید: «اگر اشکال شود به اینکه لامالفعل در ضمان «نون» است در حالیکه در ضم «میم» است در پاسخ گفته میشود این به خاطر اشتقاق اکبر است. و منظور این است که ضمان با توجه به معنای آن در بسیاری از حروف اصلی نیز با «ضم» مشترک است.
اما قائلین دوم بسیارند که در ذیل به برخی از آنها اشاره میشود:
درالقاموس آمده است: «ضمن الشیء و به کعلم ضماناً و ضمناً فهو ضمین کفله»
مؤلف «تاجالعروس» میگوید: «ضمن الشیء به معنی تضمنه و منه قولهم، مضمون الکتاب کذا وکذا»
در لسانالعرب چنین آمده: «ضمن: الضمین! ضمنالشیء و به ضمناً و ضمانا، کفل به و ضمنه ایاه کفله»
از تمام نظارت درمییابیم که ضمان مأخوذ از «ضمن» است و نه «ضم» پس هرگاه گفته شود: ضمنت مالک معنای آن این است که «من آن را به ملکیت خودم درآوردم و عهده من به آن مشغول است» نه اینکه «من مال تو را به مال خودم ضمیمه کردم» زیرا این معنی غلط است و علت بطلان این است که اگر اصل ضمن عبارت باشد از «ضم یا ضمم» در این صورت، وجهی برای حذف یک میم و تبدیل آن به «نون» وجود ندارد. پس حقیقت این است که ضمن اصل است برای ضمان و ضمان از آن مأخوذ میباشد.
معنی اصطلاحی ضمان:
مفهوم ضمان در اصطلاح فقها و حقوقدانان اسلامی به دو بخش کلی تقسیم میشود که با بیان هریک از این دو بخش معنای اصطلاحی ضمان روشن خواهد شد.
1- ضمان جعلی 2- ضمان قهری و خارج از قرارداد
- ضمان جعلی: تعهدی است که در آن متعهد به اختیار خود عهدهدار پرداخت مالی میشود.
- ضمان قهری و خارج از قرارداد: نام دیگر این ضمان، ضمان واقعی است که آن را ضمان مثل یا قیمت نیز گویند. و آن عبارت است از اینکه شخصی به طور مستقیم یا غیرمستقیم در مقابل تصرف مال دیگری تعهد پرداخت مقدار معینی نکرده است اعم از آنکه اصلاً تعهدی وجود نداشته باشد و ضمان منحصراً به حکم قانون باشد. مانند موارد: ید، اتلاف، سبب و غیره. و یا اگر تعهدی هم وجود داشته تعهد صحیحی نیست. مانند مقبوض به عقد فاسد یا تعهد صحیحی وجود دارد ولی مقدار مورد تعهد تعیین نشده است مانند عاریه به شرط ضمان و عاریه طلا و نقره.
پس از ذکر معنای مختلف ضمان باید دانست که معنای مطلق ضمان یک چیز بیشتر نیست که مرحوم علامه بجنوردی آن را چنین تعریف میکند: «اگرچه فقها، برای ضمان تعاریف متعددی ذکر کردهاند و لیکن عرف از لفظ ضمان چیزی جز اسقرار شیء و ثبوت آن در عالم اعتبار بر عهده ضامن، نمیفهمد. پس ضمان امری خارجی و تکوینی نیست بلکه امری اعتباری است که شارع یا عقلا و یا هردو آن را اعتبار میکنند.»
فصل اول:
قاعده ضمان ید (علی الید اخذت حتی توای)
قاعده ضمان ید اینست که هرکس بر مال دیگری مستولی شود و ضامن تلف و نقص آن میباشد. برای اثبات حجیت ضمان ید به 2 دلیل تمسک شده است:
1- سیره مسلمین و عقلا: برخی از فقها و حقوقدانان این دلیل را بهترین دلیل بر حجیت ضمان ید دانستهاند و گفتهاند: سیره عملی مستمره تاطبه مسلمین بلکه عقلاء بر عمل آن به قاعده میباشد. به ضمیمه اینکه شارع مقدس هم از آن دریغ نکرده است.
2- حدیث نبوی معروف «علی الید ما اخذت تودی» برید است آنچه را که اخذ نموده تا برگرداند. اغلب فقها برای اثبات ضمان ید از این حدیث استفاده کردهاند بطوریکه بعضی برای اثبات ضمان ید فقط به همین دلیل تمسک نمودند و آنرا بعنوان قاعده «علی الید» بررسی نمودهاند.
برای توضیح و بیان مفاد این حدیث باید در دو مقام بحث کرد:
الف) مدرک حدیث ب) دلالت حدث
مدرک حدیث «علیالید …»