جناس مرکب ( آرایه های ادبی )

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 20

جناس مرکب ( آرایه های ادبی )

جناس مرکب

جناس مرکب یا مرفو (رفو شده) از فروع جناس تام است و بر دو نوع است:

الف: دو کلمه متجانس، هم هجا (هم وزن) هستند، اما اختلاف در تکیه دارند، یعنی - به قول دستودانان- یکی بسیط یا در حکم بسیط و دیگری مرکب است:

کمند (تکیه در آخر)/ کمند (تکیه در اول)، سلامت (صحت) / سلامت (سلام بر تو)

گفتمش باید بری ناممزیاد

گفت آری می برم نامتزیاد

(فرصت شیرا زی)

زیاد اول کثرت را می رساند و زیاد دوم مخفف «از یاد» است .

بنگر و امروز بین کز آنکیان است

ملک که دی و پریر از آنکیان بود

(سیف فرغانی)

منظور از کیان اول سئوال پرسشی «از آن چه کسانی» است و منظور از کیان دوم دوران پادشاهی کیانیان است.

تا قیامت هر که جنس آن بدان

در وجود آید، بود رویش بدان

مولوی

قوافی منظومه سحر حلال اهلی شیرازی تماما ا این دست است :

خواجه در ابریشم و ما درگلیم

عاقبت ای دل همه یکسر گلیم

از گلیم اول زیرانداز (نامرغوب) و از گلیم دوم عبارت «در گـِل هستیم» اراده می شود.

تبصره : در برخی از کتب بدیعی متأخر در مورد جناس مرکب، دقت هایی کرده اند که در واقع خارج از حوزه بحث های بدیعی (موسیقیائی) است. مثلاً گفته اند که اگر طرز نگارش واژه ها یکسان باشد جناس مرکب مقرون است: کمند/ کمند و اگر شکل املایی به یک گونه نباشد جناس مرکب مفروق است: دلبری/ دل بری

شاهان زمانه خصم بردار کشند

و آن نرگس بیدار تو بی دار کشد

(مولانا)

ب: هر دو کلمه متجانس مرکب باشند، در این صورت بدان جناس ملفق یا متشابه گویند.

چون نای بی نوایم از این نای بی نوا

شادی ندید هیچکس از نای بی نوا

(مسعود سعد سلمان)

نای بی نوا در آخر مصراع اول به معنی زندان «نای» بی ساز و برگ و مفلوک و در آخر مصراع دوم به معنی نای بی آهنگ است.

زان شده در پیش شاهان دور باش

کی شده نزدیک شاهان، دور باش

(منطق الطیر عطار)

تبصره یک : گاهی کلمه جناس را (چه مرکب باشد و چه مفرد) به دو قسمت معنی دار تقسیم می کنند و هر قسمت را جداگانه و در معنی مستقل به کار می برند.

قوم گفتندش که ای خر! گوش دار

خویش را اندازه خرگوش دار

(دفتر اول مثنوی)

یکی شاهدی در سمرقند داشت

که گفتی به جای سمر، قند داشت

(بوستان)

از بس مکان که داده و تمکین که کرده اند

خشنودم از کیای ری و از کیای ری

(خاقانی)

مفروشید کمان و زره و تیغ، نان را

که سزا نیست سلح ها به جز از تیغ زنان را

(مولوی)

تبصره 2: در کتب سنتی شهریار

جناس مرکب ( آرایه های ادبی )

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 20

جناس مرکب ( آرایه های ادبی )

جناس مرکب

جناس مرکب یا مرفو (رفو شده) از فروع جناس تام است و بر دو نوع است:

الف: دو کلمه متجانس، هم هجا (هم وزن) هستند، اما اختلاف در تکیه دارند، یعنی - به قول دستودانان- یکی بسیط یا در حکم بسیط و دیگری مرکب است:

کمند (تکیه در آخر)/ کمند (تکیه در اول)، سلامت (صحت) / سلامت (سلام بر تو)

گفتمش باید بری ناممزیاد

گفت آری می برم نامتزیاد

(فرصت شیرا زی)

زیاد اول کثرت را می رساند و زیاد دوم مخفف «از یاد» است .

بنگر و امروز بین کز آنکیان است

ملک که دی و پریر از آنکیان بود

(سیف فرغانی)

منظور از کیان اول سئوال پرسشی «از آن چه کسانی» است و منظور از کیان دوم دوران پادشاهی کیانیان است.

تا قیامت هر که جنس آن بدان

در وجود آید، بود رویش بدان

مولوی

قوافی منظومه سحر حلال اهلی شیرازی تماما ا این دست است :

خواجه در ابریشم و ما درگلیم

عاقبت ای دل همه یکسر گلیم

از گلیم اول زیرانداز (نامرغوب) و از گلیم دوم عبارت «در گـِل هستیم» اراده می شود.

تبصره : در برخی از کتب بدیعی متأخر در مورد جناس مرکب، دقت هایی کرده اند که در واقع خارج از حوزه بحث های بدیعی (موسیقیائی) است. مثلاً گفته اند که اگر طرز نگارش واژه ها یکسان باشد جناس مرکب مقرون است: کمند/ کمند و اگر شکل املایی به یک گونه نباشد جناس مرکب مفروق است: دلبری/ دل بری

شاهان زمانه خصم بردار کشند

و آن نرگس بیدار تو بی دار کشد

(مولانا)

ب: هر دو کلمه متجانس مرکب باشند، در این صورت بدان جناس ملفق یا متشابه گویند.

چون نای بی نوایم از این نای بی نوا

شادی ندید هیچکس از نای بی نوا

(مسعود سعد سلمان)

نای بی نوا در آخر مصراع اول به معنی زندان «نای» بی ساز و برگ و مفلوک و در آخر مصراع دوم به معنی نای بی آهنگ است.

زان شده در پیش شاهان دور باش

کی شده نزدیک شاهان، دور باش

(منطق الطیر عطار)

تبصره یک : گاهی کلمه جناس را (چه مرکب باشد و چه مفرد) به دو قسمت معنی دار تقسیم می کنند و هر قسمت را جداگانه و در معنی مستقل به کار می برند.

قوم گفتندش که ای خر! گوش دار

خویش را اندازه خرگوش دار

(دفتر اول مثنوی)

یکی شاهدی در سمرقند داشت

که گفتی به جای سمر، قند داشت

(بوستان)

از بس مکان که داده و تمکین که کرده اند

خشنودم از کیای ری و از کیای ری

(خاقانی)

مفروشید کمان و زره و تیغ، نان را

که سزا نیست سلح ها به جز از تیغ زنان را

(مولوی)

تبصره 2: در کتب سنتی شهریار

مقاله درمورد. آثار ادبی سهراب

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 3

آثار ادبی

سهراب در آغاز کار شاعری تحت تأثیر شعرهای نیما بود و این تأثیر در «مرگ رنگ» به خوبی مشهود است. بعدها سبک او دستخوش تغییراتی می‌شود و شعرش با دیگر شاعران هم دورهٔ خویش متمایز می‌گردد. از جمله مجموعه شعرهای دیگر سهراب سپهری می‌توان به این عنوان‌ها اشاره نمود:

آوار آفتاب (۱۳۴۰)؛

شرق اندوه (۱۳۴۰)؛

حجم سبز (۱۳۴۶)؛

هشت کتاب (۱۳۵۶).

برخی از اشعار وی در سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در فصلنامهٔ آرش به چاپ رسید.

استادان و مربیان : معلم نقاشی سهراب ابراهیم بنی احمد بود . سهراب در مورد این معلم چنین می گوید: که روز اول که به کلاس آمد خواست این شعر را در صفحه ی نخست دفتر نقاشی بنویسد : ما زنده به آنیم که آرام نگیریم ، موجیم که آسودگی ما عدم ماست ( صائب ) . در دفتر نقاشی سهراب همه نمره ها بیست بود و معلم او آینده ی درخشانی را برای شاگرد پیش بینی می کرد . سهراب طرز تهیه ی رنگ نقاشی را از معلمی به نام آقازاده که در خانه به او تعلیم می داد ، آموخت . [هنر نامه ، شماره 7 ، سال سوم ، تابستان 1379 [

آرا و گرایشهای خاص : سهراب در آغاز کار شاعری تحت تاثیر شعر های نیما بود و این تاثیر در « مرگ رنگ » او به خوبی مشهود است و در آثار بعدی اش کم کم کارش شکل می گرفت ، به طوری که اشعارش با دیگر شاعران زمان خود متمایز می گردید . سپهری به حرفه نقاشی نیز تسلط داشته است . [سخنوران نامی معاصر ایران ، تالیف سید محمد باقر برقعی ، ج 3 ، ص 27و 1826[

 جوائز و نشانها : سهراب سپهری در خردادماه 1332 دوره ی لیسانس دانشکده هنرهای زیبای تهران را در رشته نقاشی به پایان رساند وبا کسب رتبه اول این مقطع ، موفق به دریافت نشان درجه اول علمی نایل گشت . سهراب پس از بازگشت از پاریس در سال 1339 در دوسالانه ی ( بی ینال ) دوم تهران موفق به دریافت جایزه ی اول هنرهای زیبا شد .[ زندگی نامه شاعران ایران ، تالیف : لیلا صوفی ،ص340 ؛ هنر نامه ، شماره 7 ، سال سوم ، تابستان 1379 [

 چگونگی عرضه آثار : سهراب سپهری در اسفند ماه 1341 در تالار فرهنگ تهران نمایشگاه انفرادی برگزار نمود . وی در سال 1349 به آمریکا سفر کرد و در لانگ آیلند اقامت گزید و در یک نمایشگاه گروهی در شهر ( بریچ همپتن ) شرکت نمود و پس از هفت ماه اقامت به ایران بازگشت ، اما مجددا در سال 1350 به امریکا رفته و در گالری نبس نیویورک یک نمایشگاه انفرادی برگزار نمود .[ زندگی نامه شاعران ایران ، تالیف : لیلا صوفی ،ص346 [

سهراب سپهری و سبک جدید در شعر معاصر

1     : معنی سبک

      سبک در ادبیات عبارت است از شیوه ی بیا ن هر گوینده و یا نویسنده و یا به عبارتی دیگر ( سبک در شعر یا بیان هر گوینده چیزی هست که وی را از شعر دیگران ممتاز میکند چیزی که خاص اوست و آن را در کلام شاعران دیگر نمیتوان یافت.

     سبک معادل کلمه STYLE است که از کلمه استیلوس یونانی گرفته شده است . استیلوس قلم فولادی بوده است که در حجاری یا نقش زنی به کار میرفت و عربی بیشتر کلمه اسلوب را به کار میبرند ...

      در ادبیات فارسی پیش از استخدام کلمه ی سبک بعنوان معادل استیل و کلمه اسلوب شیوه و طرز کار بکار رفته است.

2 : ویژگی های شعری سهراب سپهری

بکار گیری عوامل سبکی در شعر سپهری شامل چند مقوله ی زیر است :

الف: کاربرد تشبیهات تازه و بررسی آن :

      تشبیه یعنی مانند کردن یک چیز به چیز دیگر یا یک چیز به چند چیز دیگر .

تشبیه از چهار جزء تشکیل شده است که عبارتند از مشبه - مشبه به - وجه شبه وادات تشبیه.

      تشبیهات سپهری به خاطر اینکه نقاش است و با طبیعت سر و کار دارد بسیار زیبا هستند . دیگر چیزی که علاقه ی سپهری را در کاربرد تشبیه زیاد کرده است علاقه ی خود شاعر به طبیعت به رنگ آن و به دگرگونی هایی که در آن قرار دارد است. اکثر این تشبیهات به خود شاعر بیشتر نزدیک هستند تا به طبیعت به خاطر همین مسئله است که شعر سپهری گاه گاه مشکل جلوه میکند .

     در آمارگیری که از شعر وی انجام گردید با این نکته مواجه میشویم که تمام اشعار سپهری با تشبیه آغاز و با تشبیه پایان میرسند :

رنگ خاموشی در طرح لب است ؛ دیوار سایه ها ویران شده ؛ سکوت بند گسسته است ؛ چو مار روی تن کوه میخزد راهی   ؛ برگی روی فراموشی دستم افتاد برگ اقاقیا ترانه ای گمشده میدهد بوی لالایی که روی چهره ی مادرم نوسان میکرد   .

    ب: تشخیص های نو :

     تشخیص یا شخصیت پردازی نمونه بسیار شیفته ی تشبیه است که در آن مشبه به موجود زنده یا انسان تشبیه میشود و یکی از اعضای آن مورد خطاب و توجه قرار میگیرد . تشخیص از کهنترین دورانها یعنی در آثاری مثل اوستا و متون قبل از اسلام بکار رفته است و در تمام زبانها رایج است . تشخیص همانند تشبیه میتواند به راحتی یکی از ارکان سبکی شعر قرار گیرد .

مقاله درمورد. آثار ادبی سهراب

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 3

آثار ادبی

سهراب در آغاز کار شاعری تحت تأثیر شعرهای نیما بود و این تأثیر در «مرگ رنگ» به خوبی مشهود است. بعدها سبک او دستخوش تغییراتی می‌شود و شعرش با دیگر شاعران هم دورهٔ خویش متمایز می‌گردد. از جمله مجموعه شعرهای دیگر سهراب سپهری می‌توان به این عنوان‌ها اشاره نمود:

آوار آفتاب (۱۳۴۰)؛

شرق اندوه (۱۳۴۰)؛

حجم سبز (۱۳۴۶)؛

هشت کتاب (۱۳۵۶).

برخی از اشعار وی در سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در فصلنامهٔ آرش به چاپ رسید.

استادان و مربیان : معلم نقاشی سهراب ابراهیم بنی احمد بود . سهراب در مورد این معلم چنین می گوید: که روز اول که به کلاس آمد خواست این شعر را در صفحه ی نخست دفتر نقاشی بنویسد : ما زنده به آنیم که آرام نگیریم ، موجیم که آسودگی ما عدم ماست ( صائب ) . در دفتر نقاشی سهراب همه نمره ها بیست بود و معلم او آینده ی درخشانی را برای شاگرد پیش بینی می کرد . سهراب طرز تهیه ی رنگ نقاشی را از معلمی به نام آقازاده که در خانه به او تعلیم می داد ، آموخت . [هنر نامه ، شماره 7 ، سال سوم ، تابستان 1379 [

آرا و گرایشهای خاص : سهراب در آغاز کار شاعری تحت تاثیر شعر های نیما بود و این تاثیر در « مرگ رنگ » او به خوبی مشهود است و در آثار بعدی اش کم کم کارش شکل می گرفت ، به طوری که اشعارش با دیگر شاعران زمان خود متمایز می گردید . سپهری به حرفه نقاشی نیز تسلط داشته است . [سخنوران نامی معاصر ایران ، تالیف سید محمد باقر برقعی ، ج 3 ، ص 27و 1826[

 جوائز و نشانها : سهراب سپهری در خردادماه 1332 دوره ی لیسانس دانشکده هنرهای زیبای تهران را در رشته نقاشی به پایان رساند وبا کسب رتبه اول این مقطع ، موفق به دریافت نشان درجه اول علمی نایل گشت . سهراب پس از بازگشت از پاریس در سال 1339 در دوسالانه ی ( بی ینال ) دوم تهران موفق به دریافت جایزه ی اول هنرهای زیبا شد .[ زندگی نامه شاعران ایران ، تالیف : لیلا صوفی ،ص340 ؛ هنر نامه ، شماره 7 ، سال سوم ، تابستان 1379 [

 چگونگی عرضه آثار : سهراب سپهری در اسفند ماه 1341 در تالار فرهنگ تهران نمایشگاه انفرادی برگزار نمود . وی در سال 1349 به آمریکا سفر کرد و در لانگ آیلند اقامت گزید و در یک نمایشگاه گروهی در شهر ( بریچ همپتن ) شرکت نمود و پس از هفت ماه اقامت به ایران بازگشت ، اما مجددا در سال 1350 به امریکا رفته و در گالری نبس نیویورک یک نمایشگاه انفرادی برگزار نمود .[ زندگی نامه شاعران ایران ، تالیف : لیلا صوفی ،ص346 [

سهراب سپهری و سبک جدید در شعر معاصر

1     : معنی سبک

      سبک در ادبیات عبارت است از شیوه ی بیا ن هر گوینده و یا نویسنده و یا به عبارتی دیگر ( سبک در شعر یا بیان هر گوینده چیزی هست که وی را از شعر دیگران ممتاز میکند چیزی که خاص اوست و آن را در کلام شاعران دیگر نمیتوان یافت.

     سبک معادل کلمه STYLE است که از کلمه استیلوس یونانی گرفته شده است . استیلوس قلم فولادی بوده است که در حجاری یا نقش زنی به کار میرفت و عربی بیشتر کلمه اسلوب را به کار میبرند ...

      در ادبیات فارسی پیش از استخدام کلمه ی سبک بعنوان معادل استیل و کلمه اسلوب شیوه و طرز کار بکار رفته است.

2 : ویژگی های شعری سهراب سپهری

بکار گیری عوامل سبکی در شعر سپهری شامل چند مقوله ی زیر است :

الف: کاربرد تشبیهات تازه و بررسی آن :

      تشبیه یعنی مانند کردن یک چیز به چیز دیگر یا یک چیز به چند چیز دیگر .

تشبیه از چهار جزء تشکیل شده است که عبارتند از مشبه - مشبه به - وجه شبه وادات تشبیه.

      تشبیهات سپهری به خاطر اینکه نقاش است و با طبیعت سر و کار دارد بسیار زیبا هستند . دیگر چیزی که علاقه ی سپهری را در کاربرد تشبیه زیاد کرده است علاقه ی خود شاعر به طبیعت به رنگ آن و به دگرگونی هایی که در آن قرار دارد است. اکثر این تشبیهات به خود شاعر بیشتر نزدیک هستند تا به طبیعت به خاطر همین مسئله است که شعر سپهری گاه گاه مشکل جلوه میکند .

     در آمارگیری که از شعر وی انجام گردید با این نکته مواجه میشویم که تمام اشعار سپهری با تشبیه آغاز و با تشبیه پایان میرسند :

رنگ خاموشی در طرح لب است ؛ دیوار سایه ها ویران شده ؛ سکوت بند گسسته است ؛ چو مار روی تن کوه میخزد راهی   ؛ برگی روی فراموشی دستم افتاد برگ اقاقیا ترانه ای گمشده میدهد بوی لالایی که روی چهره ی مادرم نوسان میکرد   .

    ب: تشخیص های نو :

     تشخیص یا شخصیت پردازی نمونه بسیار شیفته ی تشبیه است که در آن مشبه به موجود زنده یا انسان تشبیه میشود و یکی از اعضای آن مورد خطاب و توجه قرار میگیرد . تشخیص از کهنترین دورانها یعنی در آثاری مثل اوستا و متون قبل از اسلام بکار رفته است و در تمام زبانها رایج است . تشخیص همانند تشبیه میتواند به راحتی یکی از ارکان سبکی شعر قرار گیرد .

دانلود مقاله آرایه های ادبی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 44

آرایه های ادبی

اموری را که موجب زیبایی و آرایش سخن ادبی می شود صنعت های بدیع یا آرایه های ادبی می گویند و آن را به دو نوع تقسیم می کنند : آرایه های لفظی و آرایه های معنوی

1 - آرایه های لفظی: آرایه هایی که در آن زینت و زیبایی کلام وابسته به واژه های به کار رفته در متن باشد چنان که اگر این واژه ها را تغییر دهیم آن زیبایی ادبی از بین می رود و عبارت اند از: سجع ، واج آرایی ، جناس ، ترصیع ، ملمّع ، تکرار ، قلب ، ذوقافیه و....

2- آرایه های معنوی : آرایه هایی که در آن زینت و زیبایی کلام مربوط به معنی و مفهوم متن باشد نه واژه ، به صورتی که اگر واژه ها را با حفظ معنی تغییر بدهیم باز آن حسن ادبی به جا می ماند و عبارت اند از : کنایه ، ایهام ، تضاد ، مراعات نظیر ، تلمیح ، تضمین ، سؤال و جواب ، لفّ و نشر ، اغراق ، حسن تعلیل ، حس آمیزی ، متناقض نما و ... .

بخش یکم آرایه های لفظی

سجع

آوردن واژه هایی در پایان جمله های نثرکه دروزن یا حروف آخر(=حرف رویّ)یا هردو(هم وزن و هم حرف رویّ)یکسان باشند،سجع در نثر همانند قافیه درشعراست1.(سجع دراصل به معنی آوازکبوتراست وکلمه های هماهنگ پایان جمله هارا به بانگ یک نواخت کبوتر تشبیه کرده اند2.)

مثال: پادشاهی اوراست زیبنده ؛خدایی اوراست درخورنده.(عطاملک جوینی)

انواع سجع: الف-سجع متوازی ب-سجع مطرّف پ-سجع متوازن

الف:سجع متوازی واژه های پایانی جمله ها هم در حروف پایانی و هم در وزن یکسان باشند :

هنر چشمه ی زاینده است و دولت پاینده .(سعدی)

ب:سجع مطرّف واژه های پایانی جمله ها هم وزن نیستندامّادر حرف یا حروف پایانی با هم مشترک هستند:

متکلّم را تا کسی عیب نگیرد،سخنش صلاح نپذیرد.(سعدی)

پ: سجع متوازن واژه های پایانی جمله ها فقط هم وزن هستند:

فلان را اصلی است پاک وطینتی است صاف.(سعدی)

واج آرایی(نغمه ی حروف)

تکرار آگاهانه ی یک واج (صامت یا مصوّت)در کلمه های یک مصراع یا یک بیت یا جمله به صورتی که کلام را آهنگین کند وبر تاثیر سخن بیفزاید:

جان بی جمال جانان میل جهان ندارد(حافظ)

(تکرار صامت "ج")

بر او راست خم کرد و چپ کرد راست خروش از خم چرخ چاچی بخاست

(تکرار صامت"خ"و"چ") (فردوسی)

جناس

یک سانی و هم سانی دو یا چند واژه است در شعر یا نثر در واج های سازنده که دو کلمه ی هم جنس گاه هیچ تفاوتی ندارند جز درمعنی:روان (روح)،روان (روانه شدن)-گور(قبر)،گور(گورخر)-وگاهی واژه ها علاوه بر معنی در یک یا چند حرف با هم متفاوت هستند.ارزش جناس به موسیقی و آهنگی است که در کلام می آفریند و زیبایی جناس به ارتباط آن با معنی کلام است.

انواع جناس1:الف- جناس تام ب-جناس ناقص

الف :جناس تام:یکسان و هماهنگ بودن دو واژه درحرف های آن و تفاوت در معنی:

نالم ز دل چو نای من اندر حصار نای پستی گرفت همّت من زین بلند جای(مسعودسعد)

ب:جناس ناقص:اختلاف داشتن دو واژه در حرکت یا اختلاف دو واژه در حرف اوّل،وسط یا آخر می باشد و نیز اختلاف دو واژه گاهی در تعداد حروف می باشد از این جهت جناس ناقص سه نوع می باشد:

1. جناس ناقص حرکتی

جناس ناقص 2.جناس ناقص اختلافی

3.جناس ناقص افزایشی

1.جناس ناقص حرکتی:اختلاف در حرکت ها(مصوّت های کوتاه) می باشد

مثال:صبحدم ناله ی قُمری شنو از طرف چمن