نقش فضای سبز بر محیط زیست شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)

تعداد صفحات:100

نوع فایل:DOC

فهرست مطالب

چکیده. 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1 مقدمه. 3

2-1 طرح مسأله. 4

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش.... 5

4-1 فرضیات تحقیق.. 7

5-1 مواد و روش تحقیق.. 7

6-1 متغییر ها 8

7-1 اهداف تحقیق.. 9

1-7-1 هدف کلی.. 9

2-7-1 اهداف فرعی.. 9

8-1 سوالات اساسی تحقیق.. 9

1-8-1 سوال اصلی.. 9

2-8-1 سوالات فرعی.. 9

فصل دوم: ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه. 11

2-2 تاریخچه استان اصفهان.. 11

3-2 مهمترین‌ مکانهای استان ‌اصفهان.. 17

4-2 جمعیت اصفهان.. 19

5-2 موقعیت جغرافیایی استان اصفهان.. 19

6-2 آب و هوای استان اصفهان.. 20

1-6-2 تاثیرارتفاع زمین بر آب و هوا 22

2-6-2 تاثیر توده های هوا بر آب و هوا 22

7-2 زمین شناسی استان اصفهان.. 24

1-7-2 ناحیۀ بلند (کوه ها و پایکوه ها) 25

2- 7-2 ناحیۀ هموار (دشت ها و چاله ها) 27

8-2پوشش گیاهی استان اصفهان.. 28

9-2 فرآورده های کشاورزی... 29

فصل سوم: مبانی نظری

1-3 مقدمه. 31

2-3 تاریخچه احداث فضای سبز. 32

3-3 مفهوم فضای سبز شهری... 33

4-3 مفهوم طراحی فضای سبز. 35

5-3 اهمیت و کارکردهای مهم فضای سبزشهری... 37

6-3 سرانه ی فضای سبز. 38

7-3 ویژگی های فضای سبز در شهر. 40

1-7-3 ویژگی های بصری درختان در ساختار منظر شهری... 40

2-7-3 ویژگی های زیست محیطی درختان در سیستم شهری... 41

3-7-3 ویژگی های اجتماعی فضای سبز در شهر. 48

4-7-3 ویژگی اوقات فراغت و گردشگری تفریحی.. 50

5-7-3 ویژگی های عملکردی در معماری شهری... 50

6-7-3 ویژگی های کالبدی فضای سبز در ساختار شهری... 51

7-7-3 ویژگی های معماری شناسی گیاهان درفضای سبز. 53

8-3 گونه شناسی کاربری فضای سبز. 55

1-8-3 فضاهای سبز پیرامون یا حاشیه شهر (فضاهای سبز برون شهری) 55

2-8-3 فضاهای سبز درون شهری... 60

9-3 قوانین و مقررات فضای سبز شهری... 67

فصل چهارم: یافته های تحقیق

1-4 اشکال مختلف فضای سبز شهر اصفهان.. 70

2-4 سرانه فضای سبز در اصفهان.. 71

3-4 پوشش گیاهی مناسب برای ایجاد کمربند سبز در اصفهان.. 73

4-4 تاثیر فضای سبز بر هوای خشک اصفهان.. 73

5-4 نقش رودخانه زاینده رود و فضای سبز اطراف آن درکاهش آلودگی هوای اصفهان.. 74

6-4 نقش فضای سبز در کاهش آلودگی صوتی شهر اصفهان.. 75

7-4 نقش فضای سبز بر گونه پرندگان شهر اصفهان.. 77

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادات

1-5 نتایج.. 81

2-5 پیشنهادات... 83

منابع. 85

فهرست اشکال

عنوان                                                                                            شماره صفحه

شکل (1-2) نمای از شهر اصفهان در قدیم. 12

شکل (2-2) میدان امام اصفهان.. 18

شکل (3-2) پل خواجو اصفهان.. 18

شکل (4-2) نمودار رشد جمعیت شهر اصفهان از سال ۱۳۳۵ تا 1390. 19

شکل (5-2) نقشۀ هم بارش سالانۀ استان.. 21

شکل (6-2) نقشۀ میانگین هم دمای سالانۀ استان.. 22

شکل (7-2) گلباد غرب استان (داران)  23

شکل (8-2) گلباد شرق استان (نائین)  23

شکل (9-2) چشم اندازی از کوه های بلند استان (فریدون شهر) 24

شکل (10-2) نقشۀ ناهمواری استان.. 25

شکل (11-2) زاگرس مرتفع(خوانسار)  26

شکل (12-2) زاگرس کم ارتفاع (نجف آباد) 26

شکل (13-2) چشم اندازی از پوشش گیاهی کوه کرکس.... 29

شکل (1-3) چرخه ی فرآیند طراحی فضای سبز. 37

شکل (2-3) نمونه از طراحی فضای سبز. 37

شکل (3-3) پارک ملی کلاه قاضی اصفهان.. 58

شکل (4-3) پارک جنگلی ناژوان اصفهان.. 59

شکل (5-3) باغ گیاه شناسی تهران.. 60

شکل (6-3) فضای سبز عمومی.. 63

شکل (7-3) فضای سبز خیابانی.. 64

شکل (8-3) فضای سبز نیمه خصوصی(دانشگاه اصفهان) 65

شکل (9-3) نمودار فضای سبز شهری... 66

شکل (1-4) گلباد ساعت 00 کرینویچ (5/3 صبح محلی) طی دوره آماری 1990 تا 1999. 75

شکل (2-4) کمربندی سبز بزرگراه شهید خرازی اصفهان.. 76

شکل (3-4) کمربندی سبز بزرگراه شهید صیاد شیراز اصفهان.. 76

شکل (4-4) رابطه غنای گونه ای تصحیح شده پرندگان با غنای گونه ای تصحیح شده گیاهان چوبی پارکهای مورد مطالعه  79

فهرست جداول

عنوان                                                                                              شماره صفحه

جدول (1-2) موقعیت طول و عرض جغرافیایی اصفهان.. 20

جدول (2-2) آب و هوا شناسی شهر اصفهان.. 21

جدول (1-3) سرانه ی پیشنهادی کاربری فضای سبز درمنابع مختلف... 39

جدول (2-3) رابطه ی اندازه جمعیت شهر و درصد کاربری فضای سبز. 40

جدول (3-3) کاربری های سازگار و ناسازگار با پارک های درون شهری... 60

جدول (1-4) آمار و مشخصات کلی فضای سبز اصفهان – نیمه اول سال 1388. 71

جدول (2-4) توسعه مساحت فضای سبز – نیمه اول سال 1388. 72

جدول (3-4) توسعه فضای سبز شهر اصفهان (مترمربع)- نیمه اول سال 1388. 72

جدول) 5-4) لیست گونه های پرنده شناسایی شده در پارکهای مورد مطالعه شهر اصفهان، بهار 1389.. 77

جدول (6-4) غنای گونه ای پرندگان در پارکهای شهری مورد مطالعه شهر اصفهان، بهار 1389.. 78

چکیده

به طور کلی فضای سبز برخلاف معنایی که ممکن است در ذهن ایجادکند، تنها محلی دارای درخت و گیاه نیست، بلکه نماد و سمبلی از تفکرات فرهنگی و اجتماعی یک جامعه است.

رشد و توسعه روزافزون شهرها، عوارض مدرنیسم و زندگی شهرنشینی، توسعه هر چه بیشتر کالبدی، کیفیتی وکمیتی فضای سبز و پارک را که در بهبود شرایط محیط زیست نقش مؤثر دارد بشدت ایجاب می کند. محدودیت امکانات تفریحی، آلودگی هوا و صدا، فشارهای حاصله از کار روزانه و مشکلات تأمین هزینه زندگی آثار نامطلوبی در حیات سالم و فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و رفاهی شهرنشینان باقی می گذارد که با توسعه سریع فضاهای سبز، دگرگونیهای این عوامل نامطلوب انکارناپذیر می شود و احتیاجات مردم را در بهره برداری از امتیازات مفید این گونه مکانها روز افزون می سازد.

لازم به ذکر است مدیریت فضای سبز شهری تنها محدود به مقولات مشخصی چون حفاظت از فضای سبز و درختان یا نحوه مدیریت پارکها و کمربندهای سبز شهری نبوده بلکه موضوعات وسیع و متنوعی را دربرمی گیرد که از جمله می توان به برنامه ریزی و هدایت فعالیتهای کاشت و استقرار گونه های متنوع گیاهی و سازگار با شرایط اقلیمی اشاره کرد.

      فصل اول کلیات تحقیق

1-1 مقدمه

افزایش جمعیت شهرها باعث بالارفتن ارزش زمین و در نتیجه استفاده حداکثر از زمین جهت ساختمان سازی شده است. این مسأله متأسفانه نمای شهرها را به مجموعه ای از سنگ و بتن تبدیل کرده است. تراکم جمعیت به همراه ایجاد آلودگیهای مختلف منجر به پیدایش و افزایش بیماریهای قلبی و تنفسی می شود. علاوه بر اینها، ابتلا به بیماری روحی و روانی هزینه ای است که انسان در ازای دور شدن از طبیعت می پردازد. در این شرایط فضای سبز شهری می تواند عاملی راه گشا در تعدیل آلودگی محیط زیست شهرها، بالا بردن رطوبت نسبی هوا، کاهش آلودگی صوتی (به عنوان لایه اکوستیک) و ایجاد زیبایی بصری نقش داشته، محیط دلنشینی را در کنار محیط های کار و زندگی برای شهروندان فراهم آورد. فضای سبز فراشهری نیز با ایجاد پارکها و شکل دادن مناطق گردشگری و منظره سازی محوطه های ویژه می تواند نقش مؤثری در جاذبه های گردشگری و اقتصاد شهرها داشته باشد. گیاهان سبز همواره بمنظور ایجاد فضاهای دلپذیر در محیط خارج از خانه، کاهش تونل های بادی ایجاد شده در شهر، حفاظت از لبه های توسعه یافته شهر، محافظت در برابر نور خورشید، کنترل آب باران های بلااستفاده و کاهش مقدار دی اکسید کربن تولید شده توسط مصنوعات، مورد استفاده قرار می گیرند.  

2-1 طرحمسأله

امروزه زندگی در شهرها با مشکلات زیادی از قبیل (آلودگی هوا، تراکم، عبور و مرور وسایل نقلیه و بیماری های روحی و روانی) همراه است. توسعه بی رویه شهرهای بزرگ که به علت افزایش جمعیت و مهاجرت به آن صورت می گیرد، موجب تخریب محیط زیست شده و آلودگی زیست محیطی را برای شهروندان به وجود آورده است.

همچنین بروز انواع آلودگی ها در محیط زیست شهرها، باعث شد تا بسیاری از شهرهای بزرگ جهان با مسائل و مشکلات عدیده ای روبرو گردند و سلامت انسان ها به شدت مورد تهدید قرار گیرد. روند گسترش این آلودگی ها، شهرها را به سویی پیش خواهد برد که برای نسل آینده قابل سکونت نخواهد بود و این به معنی ناپایداری شهرها می باشد.

بدیهی است که استفاده از زمین و فضا، به عنوان یک منبع عمومی حیاتی و ثروت همگانی باید تحت برنامه ریزی اصولی انجام پذیرد و دست یابی به چنین شهر پایدار و ایده آل، تنها در گرو ساماندهی و نحوه استفاده صحیح و برنامه ریزی شده از اراضی شهری است. از دیدگاه توسعه پایدار، زمین و فضا فقط عنصری برای تامین نیازهای اقتصادی و کالبدی شهر نیست بلکه بستر اصلی تمام فعالیت های شهروندان و ابزار لازم برای تحقق خواست ها و آرزوهای انسانی است. لذا چگونگی استفاده از زمین های شهری نقش اساسی در تامین نیازهای شهروندان، کیفیت محیط زیست، سلامت و آسایش شهرنشینان، زیبایی محیط شهری و در نهایت توسعه پایدار شهری دارد . [1]

تنوع، پیچیدگی و گستردگی عوامل دخیل در ناپایداری محیط زیست شهرها، مطالعه ی همه جانبه ای را می طلبد که لازمه ی آن مشارکت گسترده و برنامه ریزی شده ی همه ی صاحب نظران و دست اندر کاران امور شهری می باشد. از سوی دیگر با توجه به اینکه نتیجه مطالعات جمعیت، اقتصاد، طبیعت و... در کاربری های زمین انعکاس پیدا کرده و حاصل کار برنامه ریزان شهری در واقع نقشه کاربری زمین می باشد، لذا سوال و مسئله ای که مطرح می گردد این است که: تأثیر کاربری زمین در پایداری محیط زیست شهری چیست؟ به همین منظور لازمه رسیدن به جواب این سوال روشن شدن و مطرح شدن موارد گوناگون نظیر مسائل زیست محیطی شهرهای بزرگ، مفهوم پایداری و توسعه ی پایدار و... می باشد.

البته باید توجه داشت که چون شهر، نظامی کاملا پیچیده و متنوع می باشد، لذا نگرش صرفا فنی، اقتصادی به مسائل و مشکلات آن صحیح نمی باشد، از این رو در این تحقیق سعی شده تا با در نظر گرفتن ملاحظات نیز مورد توجه قرار گیرد.

واین نکته حائز اهمیت است که تشدید آلودگی های محیطی باعث از بین رفتن فضاهای سبز درون شهری و تغییر کاربری این گونه اراضی شده است. به همین دلیل نیاز به فضای سبز و پیوند با طبیعت در زندگی انسان جایگاه مهمی دارد.

فضاهای سبز به عنوان ریه ها ی تنفسی شهر محسوب می شوند. مهمترین راه برای تعدیل اثرات مخرب زیست محیطی ، توسعه فضای سبز است.فضای سبز به دلیل داشتن عملکردهای مختلف نقش موثری در منظر و زیبایی شهر، پاکیزگی و تلطیف هوا، تخفیف اثرات آلودگی ها ، جلوگیری در توسعه بی رویه ساخت و سازها و تفرج و استراحت ایفا می کند.

آمارهای متعددی در سطح جهان ارائه می شوند که نشانگر این واقعیت هستند که وجود فضای سبز به ویژه در جوامع متراکم شهری افزون بر سلامت جسمانی موجب آرامش روح، بازده کاری وکیفیت بیشتر می شود. برخورداری از فضای سبز و سرانه آن به عنوان یکی از شا خص ها ی توسعه یافتگی درکشورها مورد توجه می باشد. شاخص سرانه تعیین شده از سوی سازمان محیط زیست سازمان ملل متحد20 تا 25 متر مربع برای هر نفر است. [2]

[1] معبودی، 1381

[2] تواهن، 1383