حریم فایل
دانلود کتاب، جزوه، تحقیق | مرجع دانشجوییحریم فایل
دانلود کتاب، جزوه، تحقیق | مرجع دانشجوییدانلود فایل پروژه کارشناسی مطالعه تاثیر ریز ساختار آلژینات بر روی خواص رئولوژیکی محلولهای آبی آن.
پروژه کارشناسی
مطالعه تاثیر ریز ساختار آلژینات بر روی خواص رئولوژیکی محلولهای آبی آن
فرمت فایل: ورد
تعداد صفحات:154
فهرست
مقدمه کلی6
مقدمه..9
فصل اول : آلژینات11
1-1هیدروژلها به عنوان مواد زیستی هوشمند........11
1-2هیدروژلهای واکنش دهنده به ph وابسته به پلی ساکارید ها........12
1-3مواد زیستی واکنش دهنده به محرکها مبتنی بر آلژینات.13
1-3-1 ویژگی های پلیمری و شیمیایی آلژینات........13
1-3-2 ویژگی های رئولوژی و قابلیت حل شوندگی آلژینات..15
1-3-3 ویژگی های تشکیل ژل در آلژینات...16
1-3-3-1 پایداری آلژینات به عنوان عملکرد pH ......16
1-3-3-2 تشکیل ژل اسیدی آلژینات.17
1-3-3-3 پیوند یونی و ویژگی های فیزیکی ژلهای آلژینات یونوترویک.18
1-3-3-4 ویژگیهای انتشار و کلسیم آلژینات.20
1-4 اصلاح شیمیایی آلژینات........23
1-4-1 ساخت ژلهای آلژینات شیمایی25
1-4-1-1 ویژگیهای فیزیکیglutaraldehyde و کاربرد آن در بیوپزشکی........25
1-4-1-2 ژل آلژینات پیوند خورده با glutaraldeyde ........27
1-5 ورم کردن ژلهای پلی آلکترولیت شبکه ای28
1-5-2 پلی الکترلیت پدیده جفت گیری با یون33
1-5-3 فعالیت یونی و الکترشیمیایی الکترولیتها....34
1-5-4 نیروی بالقوه شیمیایی الکترولیت.35
1-5-4-1 فعالیت محلول الکترولیت35
1-5-4-3 میانگین فعالیت الکترولیت.......36
فصل دو: آلژینات با تکیه بر خواص رئولوژیکی
2-1 آلژینات...41
2-1-1 منابع جلبکی و دریایی...41
2-1-2 ویژگیهای فیزیکی..42
2-1-2-1 پیوند یونی..42
2-1-2-2 قابلیت حل کنندگی......43
2-1-2-3 رئولوژی.......44
2-1-2-3-1 آلژینات به عنوان ژل..45
2-1-3 مزایای آلژینات که به صورت میکروبی تولید شده است45
2-1-4 کاربرد ژلهای آلژینات در بیوتکنولوژی.......46
2-2 تشکیل باکتریایی آلژینات....47
2-2-1 باکتری ازت در برابر pseudomonuds spp .47
2-2-3 کاربرد بیولوژیکی آلژینات در تولید spp باکتریایی.50
2-3 فیزیولوژی تولید آلژینات.....51
2-3-1 مسیر تولید زیستی مقدمه ای برای ساخت پلیمر ،اسید GPP-monnuronic ...51
2-3-3 ژنتیک آلژینات...54
2-3-4 تثبیت نیترون و حفاظت نیتروژن در برابر فشار و اکسیژن....56
2-3-5 poly-B-hydroxy butyrate و دی اکسید کربن به عنوان محصولاتی نا مطلوب........ ..58
2-4 بهینه سازی بیوتکنولوژیکال فرآیند میکروبی برای تولید آلژینات.59
2-4-1 فرآیند میکرو ایزوفیلیک و کنترل فشار اکسیژن حل نشده59
2-4-2 مایعات آلژینات غیر نیوتنی و نقش هیدرودینامیکهای مخمر....60
فصل سوم:مواد،شیوها ،نتایج
3-1 موجودات ذره بینی ..63
3-2 محیط های کشت........63
3-3 سیستم کشت....63
3-3-1 کشت در کوزه لرزان...64
3-3-2 کشت در بیو راکتور....64
3-3-2-1 رآکتور..64
3-3-2-2 آشفتگی.65
3-3-2-3 دما.65
3-3-2-4 PH ..... ..65
3-3-2-5 اکسیژن دار کردن هوا و po2 66
3-3-2-6 کنترل کف ..66
3-3-2-7 کنترل حجم و وزن....68
3-4 شیوه های تحلیلی68
3-4-1 تراکم بهینه69
3-4-2 توده زیستی و تعیین آلژینات...70
3-4-3 تعیین poly-b-hydroxybutyrate ...71
3-4-4 تعیین آنزیمی ساکاروز71
3-4-5 تعیین فسفات..72
3-4-6 نسبت اسید Guluronic/mannuronic 73
3-4-6-2 واکنش آلژینات حاوی borate 73
3-4-7 گاز جاری ...73
3-4-8 تعیین وزن مولکولی نسبتی ..75
3-4-9 تعیین ویژگی های رئولوژیکی75
3-4-10 تحلیل عنصری...... ..75
3-4-11 تعادل ماده.76
3-4-12 مشاهدات ریخت شناسی76
3-4-12-1 میکروسکوپی نور...76
5-3 محاسبه پارامترهای فرایند78
فصل چهارم: بررسی چند تحقیق
4-1-تجزیه ژل آلژینات82
4-2-نتایج و مباحث ..87
4-3-رابطه ی میان تنش و تغییر شکل شکستگی .91
4-4-خواص شکستگی تحت تاثیر سرعت دگر شکلی ...96
4-7-توده جلبکی از focus vesiculosus تحقیق و پژوهش درباره مولفه های معدنی و آلژینات...124
4-8- سنجش‌های گرانروی.. ......128
4-9-اصلاح و تغییرات ویژگی های ویسکو الاستیک پلی ساکارید ها به مسیله تابش دهی گاما......134
تحقیق در مورد مطالعه روش سنجی 78 ص
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 78 صفحه
قسمتی از متن .doc :
فصل اول :
معرفی روش سنجی
تاریخچه‌ی روش سنجی
توسعه‌ی فعالیتهای مطالعه‌ی روش توسط گیلبرت‌ها
اهداف مطالعه‌ی کار
منافع ناشی از مطالعه‌ی کار
کاربرد روش سنجی و کار سنجی در امور اداری و تولیدی
مطالعه‌ی روش
موضوعات مطالعه‌ی روش
مراحل مطالعه‌ی روش
مقدمه
هدف هر موسسه تولید کالا و خدمات به اقتصادی‌ترین شیوه‌ی ممکن است. به منظور تحقق چنین هدفی لازم است روشهای انجام کار طراحی و در عمل به اجرا درآیند. روشهایی که ضمن حفظ سلامت و ایمنی نیروی کار در محیط کار، افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت محصول را به دنبال داشته باشند. همچنین برای برنامه‌ریزی تولید و نیروی انسانی، برآورد هزینه تولید، نظارت بر حسن انجام کار، تعیین زمان تحویل کالا به مشتری و برقراری نظام پرداخت دستمزد و حقوق بر اساس میزان کار، ضرورت دارد زمانهای استاندارد را برای هر یک از کارها و فعالیت‌هایی که لازمه‌ی تولید عملیات می‌باشند، مشخص شوند.
مطالعه‌ی کار 1: به مجموعه روشهایی گفته می‌شود که با مطالعه و بررسی و تجزیه و تحلیل روشهای موجود انجام کار بهبود آنها و تعیین زمانهای استاندارد برای انجام کار بهبره‌وری و کارآیی سازمان کمک می‌کند.
روش سنجی2 : به ثبت، و بررسی سیستماتیک روشهای موجود انجام کار با نگرشی انتقادی پرداخته و راهها و روشهایی موثرتر، ساده‌تر، و اقتصادی‌تر را برای انجام کار به منظور افزایش کارآیی و بهره‌وری در موسسه طراحی و پیشنهاد می‌کند.
کار سنجی3 : به مجموعه روشهایی که به منظور بررسی و تعیین زمان لازم برای این که یک کارگر واجد شرایط بتواند کار خاصی را در سطح معینی از عملکرد انجام دهد گفته می‌شود.
درباره‌ی مطالعه‌ی کار و دامنه آن گه‌گاه استنباط‌های غلطی می‌شود؛ برخی از افراد فقط به یکی از جنبه‌ی آن یعنی مطالعه‌ی زمان توجه دارند و گاهی اوقات آن را با برنامه‌ی دستمزد- انگیزش معدل می‌دانند و یا مطالعه‌ی کار را صرفاً در بنگاه‌های بزرگ صنعتی که دارای تولید انبوه می‌باشند، قابل استفاده می‌دانند. در حالی که مطالعه‌ی کار می‌تواند در کلیه بنگاهها اعم از کارخانه‌ها، مزارع، ادارات، بانک‌ها، رستوران‌ها، هتلها، سوپر مارکت‌ها، پمپ بنزین‌ها و تعمیر‌گاهها کاربرد داشته باشد.
مطالعه‌ی کار به مدیریت کمک می‌کند تا علل مشکلات و مسائل را در سازمان خود به خوبی درک کرده و بتواند در جهت بهبود روشها و تقلیل زمان انجام کار به منظور افزایش بهره‌وری و کارآیی اقدامات لازم را انجام دهد.
تاریخچه‌ی روش سنجی
روشهای مطالعه‌ی کار در قالب دو روش مستقل از هم یعنی مطالعه‌ی زمان ومطالعه‌ی روش (که قبلاً به مطالعه‌ی حرکت1 معروف بود) رشد کرد. به همین دلیل در گذشته و امروزه در برخی از متون، مطالعه‌ی زمان و حرکت2 نیز می‌نامند.
استخدام فردریک تیلور در سال 1881م. در کارگاه کمپانی فولادسازی میدوال سبب شد، سیستم موجود به فرم مورد علاقه‌ی وی تغییر جهت داده، در نتیجه او به سرعت به سمت سرپرستی کارگران رسید و تصمیم گرفت تلاشی در جهت تغییر مدیریت انجام دهد. به این ترتیب که ً به جای مغایرت منافع کارگران و مدیران، آنها را همسو کند. ً و از این رو بیان داشت که ً بزرگترین مانع بین همکاری کارگران و مدیریت در این است که مدیریت تصور درستی از مقدار کار روزانه کارگر ندارد. ً
تیلور در سال 1883 با روش سیستماتیک مطالعه‌ی کار توانست یک کار مشخص را به عناصری تقسیم کرده و تک تک این عناصر را بررسی کند. وی هنگامیکه در کارخانه‌ی فولادسازی رئیس گروه بود با این مسئله روبرو شد که چه روشی بهترین راه انجام کار است؟ و یا چه چیزی یک روز کاری را تشکیل می‌دهد؟ تیلور به کارش اهمیت می‌داد و انتظار داشت که افراد زیر دستش کارشان را به خوبی انجام دهند. او برای خودش مطالبی تنظیم نمود تا بتواند بهترین روش انجام کار را پیدا نماید. مجموعه‌ی مطالب تنظیم شده‌ی خود را به کارگران تعلیم می داد و همه‌ی شرایط را طوری ایجاد می‌کرد که کارگران بتواند کارشان را به روش پیشنهادی او انجام دهند. در ضمن تعداد محدودی زمان استاندارد برای انجام کارها تعیین کرد و سپس به کارگرانی که کار را به شکل تعریف شده انجام می‌دادند، جایزه و پاداش می‌داد.
تیلور تشخیص داد که تعیین بهترین روش انجام کار، از مهمترین کارهای مدیران است. او بیان کرد که یکی از وظایف مهم مدیریت این است که ً یک روش علمی برای تمام کارهای انسان تدوین کند. ً او در این راستا با هر مسئله‌ی جدیدی با روش علمی برخورد می کرد.
بر اساس نظریات تیلور، همانگونه که مدیران صنعتی امروز معتقد هستند، مطالعه‌ی کار از یک طرف موجب افزایش کارآیی در کارخانه و از طرف دیگر موجب افزایش حقوق کارگران بوده و در عین حال کاهش قیمت تمام شده را نیز به همراه دارد.
تجزیه و تحلیل حرکات یا فن صرفه‌جویی در حرکات یکی از نتایج مکتب علمی فردریک تیلور است. با بررسی‌های مداوم و علمی خود در کارخانه‌های صنعتی آمریکا، متوجه گردید که مقدار قابل توجهی از انرژی و وقت کارگران صرف حرکات بیهوده و تلاش‌های غیر مفید می‌شود. به نظر وی، علت اساسی این امر آشنا نبودن با نحوه‌ی صحیح حرکت دادن دست، پا و بدن هنگام انجام کار بود، او عقیده داشت که مدیران هر سازمان باید با بررسی و تجزیه و تحلیل حرکات دست، پا و بدن
دانلود فایل مطالعه تاثیر ریز ساختار آلژینات بر روی خواص رئولوژیکی محلولهای آبی آن ..
مطالعه تاثیر ریز ساختار آلژینات بر روی خواص رئولوژیکی محلولهای آبی آن
فرمت فایل: ورد
تعداد صفحات:154
فهرست
مقدمه کلی...6
مقدمه..........9
فصل اول : آلژینات.........11
1-1 هیدروژلها به عنوان مواد زیستی هوشمند........11
1-2هیدروژلهای واکنش دهنده به ph وابسته به پلی ساکارید ها12
1-3مواد زیستی واکنش دهنده به محرکها مبتنی بر آلژینات.........13
1-3-1 ویژگی های پلیمری و شیمیایی آلژینات........13
1-3-2 ویژگی های رئولوژی و قابلیت حل شوندگی آلژینات..........15
1-3-3 ویژگی های تشکیل ژل در آلژینات.......16
1-3-3-1 پایداری آلژینات به عنوان عملکرد pH ......16
1-3-3-2 تشکیل ژل اسیدی آلژینات....17
1-3-3-3 پیوند یونی و ویژگی های فیزیکی ژلهای آلژینات یونوترویک18
1-3-3-4 ویژگیهای انتشار و کلسیم آلژینات20
1-4 اصلاح شیمیایی آلژینات....23
1-4-1 ساخت ژلهای آلژینات شیمایی.25
1-4-1-1 ویژگیهای فیزیکیglutaraldehyde و کاربرد آن در بیوپزشکی........25
1-4-1-2 ژل آلژینات پیوند خورده با glutaraldeyde ....27
1-5 ورم کردن ژلهای پلی آلکترولیت شبکه ای...........28
1-5-2 پلی الکترلیت پدیده جفت گیری با یون...........33
1-5-3 فعالیت یونی و الکترشیمیایی الکترولیتها....34
1-5-4 نیروی بالقوه شیمیایی الکترولیت.....35
1-5-4-1 فعالیت محلول الکترولیت...35
1-5-4-3 میانگین فعالیت الکترولیت...........36
فصل دو: آلژینات با تکیه بر خواص رئولوژیکی
2-1 آلژینات.......41
2-1-1 منابع جلبکی و دریایی...........41
2-1-2 ویژگیهای فیزیکی.........42
2-1-2-1 پیوند یونی..42
2-1-2-2 قابلیت حل کنندگی..43
2-1-2-3 رئولوژی.......44
2-1-2-3-1 آلژینات به عنوان ژل.....45
2-1-3 مزایای آلژینات که به صورت میکروبی تولید شده است.45
2-1-4 کاربرد ژلهای آلژینات در بیوتکنولوژی.......46
2-2 تشکیل باکتریایی آلژینات47
2-2-1 باکتری ازت در برابر pseudomonuds spp ........47
2-2-3 کاربرد بیولوژیکی آلژینات در تولید spp باکتریایی.........50
2-3 فیزیولوژی تولید آلژینات.51
2-3-1 مسیر تولید زیستی مقدمه ای برای ساخت پلیمر ،اسید GPP-monnuronic ...........51
2-3-3 ژنتیک آلژینات...54
2-3-4 تثبیت نیترون و حفاظت نیتروژن در برابر فشار و اکسیژن........56
2-3-5 poly-B-hydroxy butyrate و دی اکسید کربن به عنوان محصولاتی نا مطلوب........ ......58
2-4 بهینه سازی بیوتکنولوژیکال فرآیند میکروبی برای تولید آلژینات59
2-4-1 فرآیند میکرو ایزوفیلیک و کنترل فشار اکسیژن حل نشده.59
2-4-2 مایعات آلژینات غیر نیوتنی و نقش هیدرودینامیکهای مخمر........60
فصل سوم:مواد،شیوها ،نتایج
3-1 موجودات ذره بینی ..63
3-2 محیط های کشت........63
3-3 سیستم کشت...63
3-3-1 کشت در کوزه لرزان..........64
3-3-2 کشت در بیو راکتور...........64
3-3-2-1 رآکتور......64
3-3-2-2 آشفتگی.....65
3-3-2-3 دما..65
3-3-2-4 PH ......... ..65
3-3-2-5 اکسیژن دار کردن هوا و po2 ...66
3-3-2-6 کنترل کف .66
3-3-2-7 کنترل حجم و وزن...........68
3-4 شیوه های تحلیلی.........68
3-4-1 تراکم بهینه....69
3-4-2 توده زیستی و تعیین آلژینات......70
3-4-3 تعیین poly-b-hydroxybutyrate .......71
3-4-4 تعیین آنزیمی ساکاروز.......71
3-4-5 تعیین فسفات.72
3-4-6 نسبت اسید Guluronic/mannuronic ...........73
3-4-6-2 واکنش آلژینات حاوی borate .73
3-4-7 گاز جاری .......73
3-4-8 تعیین وزن مولکولی نسبتی ..........75
3-4-9 تعیین ویژگی های رئولوژیکی........75
3-4-10 تحلیل عنصری...... ..75
3-4-11 تعادل ماده.....76
3-4-12 مشاهدات ریخت شناسی.....76
3-4-12-1 میکروسکوپی نور..........76
5-3 محاسبه پارامترهای فرایند.......78
فصل چهارم: بررسی چند تحقیق
4-1-تجزیه ژل آلژینات.........82
4-2-نتایج و مباحث .87
4-3-رابطه ی میان تنش و تغییر شکل شکستگی ..........91
4-4-خواص شکستگی تحت تاثیر سرعت دگر شکلی ...96
4-7-توده جلبکی از focus vesiculosus تحقیق و پژوهش درباره مولفه های معدنی و آلژینات.......124
4-8- سنجش‌های گرانروی.... ......128
4-9-اصلاح و تغییرات ویژگی های ویسکو الاستیک پلی ساکارید ها به مسیله تابش دهی گاما..........134
دانلود فایل پروژه کارشناسی مطالعه تاثیر ریز ساختار آلژینات بر روی خواص رئولوژیکی محلولهای آبی آن ..
پروژه کارشناسی
مطالعه تاثیر ریز ساختار آلژینات بر روی خواص رئولوژیکی محلولهای آبی آن
فرمت فایل: ورد
تعداد صفحات:154
فهرست
مقدمه کلی6
مقدمه..9
فصل اول : آلژینات11
1-1هیدروژلها به عنوان مواد زیستی هوشمند........11
1-2هیدروژلهای واکنش دهنده به ph وابسته به پلی ساکارید ها........12
1-3مواد زیستی واکنش دهنده به محرکها مبتنی بر آلژینات.13
1-3-1 ویژگی های پلیمری و شیمیایی آلژینات........13
1-3-2 ویژگی های رئولوژی و قابلیت حل شوندگی آلژینات..15
1-3-3 ویژگی های تشکیل ژل در آلژینات...16
1-3-3-1 پایداری آلژینات به عنوان عملکرد pH ......16
1-3-3-2 تشکیل ژل اسیدی آلژینات.17
1-3-3-3 پیوند یونی و ویژگی های فیزیکی ژلهای آلژینات یونوترویک.18
1-3-3-4 ویژگیهای انتشار و کلسیم آلژینات.20
1-4 اصلاح شیمیایی آلژینات........23
1-4-1 ساخت ژلهای آلژینات شیمایی25
1-4-1-1 ویژگیهای فیزیکیglutaraldehyde و کاربرد آن در بیوپزشکی........25
1-4-1-2 ژل آلژینات پیوند خورده با glutaraldeyde ........27
1-5 ورم کردن ژلهای پلی آلکترولیت شبکه ای28
1-5-2 پلی الکترلیت پدیده جفت گیری با یون33
1-5-3 فعالیت یونی و الکترشیمیایی الکترولیتها....34
1-5-4 نیروی بالقوه شیمیایی الکترولیت.35
1-5-4-1 فعالیت محلول الکترولیت35
1-5-4-3 میانگین فعالیت الکترولیت.......36
فصل دو: آلژینات با تکیه بر خواص رئولوژیکی
2-1 آلژینات...41
2-1-1 منابع جلبکی و دریایی...41
2-1-2 ویژگیهای فیزیکی..42
2-1-2-1 پیوند یونی..42
2-1-2-2 قابلیت حل کنندگی......43
2-1-2-3 رئولوژی.......44
2-1-2-3-1 آلژینات به عنوان ژل..45
2-1-3 مزایای آلژینات که به صورت میکروبی تولید شده است45
2-1-4 کاربرد ژلهای آلژینات در بیوتکنولوژی.......46
2-2 تشکیل باکتریایی آلژینات....47
2-2-1 باکتری ازت در برابر pseudomonuds spp .47
2-2-3 کاربرد بیولوژیکی آلژینات در تولید spp باکتریایی.50
2-3 فیزیولوژی تولید آلژینات.....51
2-3-1 مسیر تولید زیستی مقدمه ای برای ساخت پلیمر ،اسید GPP-monnuronic ...51
2-3-3 ژنتیک آلژینات...54
2-3-4 تثبیت نیترون و حفاظت نیتروژن در برابر فشار و اکسیژن....56
2-3-5 poly-B-hydroxy butyrate و دی اکسید کربن به عنوان محصولاتی نا مطلوب........ ..58
2-4 بهینه سازی بیوتکنولوژیکال فرآیند میکروبی برای تولید آلژینات.59
2-4-1 فرآیند میکرو ایزوفیلیک و کنترل فشار اکسیژن حل نشده59
2-4-2 مایعات آلژینات غیر نیوتنی و نقش هیدرودینامیکهای مخمر....60
فصل سوم:مواد،شیوها ،نتایج
3-1 موجودات ذره بینی ..63
3-2 محیط های کشت........63
3-3 سیستم کشت....63
3-3-1 کشت در کوزه لرزان...64
3-3-2 کشت در بیو راکتور....64
3-3-2-1 رآکتور..64
3-3-2-2 آشفتگی.65
3-3-2-3 دما.65
3-3-2-4 PH ..... ..65
3-3-2-5 اکسیژن دار کردن هوا و po2 66
3-3-2-6 کنترل کف ..66
3-3-2-7 کنترل حجم و وزن....68
3-4 شیوه های تحلیلی68
3-4-1 تراکم بهینه69
3-4-2 توده زیستی و تعیین آلژینات...70
3-4-3 تعیین poly-b-hydroxybutyrate ...71
3-4-4 تعیین آنزیمی ساکاروز71
3-4-5 تعیین فسفات..72
3-4-6 نسبت اسید Guluronic/mannuronic 73
3-4-6-2 واکنش آلژینات حاوی borate 73
3-4-7 گاز جاری ...73
3-4-8 تعیین وزن مولکولی نسبتی ..75
3-4-9 تعیین ویژگی های رئولوژیکی75
3-4-10 تحلیل عنصری...... ..75
3-4-11 تعادل ماده.76
3-4-12 مشاهدات ریخت شناسی76
3-4-12-1 میکروسکوپی نور...76
5-3 محاسبه پارامترهای فرایند78
فصل چهارم: بررسی چند تحقیق
4-1-تجزیه ژل آلژینات82
4-2-نتایج و مباحث ..87
4-3-رابطه ی میان تنش و تغییر شکل شکستگی .91
4-4-خواص شکستگی تحت تاثیر سرعت دگر شکلی ...96
4-7-توده جلبکی از focus vesiculosus تحقیق و پژوهش درباره مولفه های معدنی و آلژینات...124
4-8- سنجش‌های گرانروی.. ......128
4-9-اصلاح و تغییرات ویژگی های ویسکو الاستیک پلی ساکارید ها به مسیله تابش دهی گاما......134
تحقیق درباره. برداشت اقتصاد نهادگرا و مطالعه اقتصاد اسلامی
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 16
برداشت اقتصاد نهادگرا و مطالعه اقتصاد اسلامی
چکیده: با توجه به پیچیده‌تر شدن مسائل اقتصادی، لزوم نگاه چند بعدی به مسائل اجتماعی بر اساس چارچوب تحلیل بین رشته‌ای[1] هرچه بیشتر روشن می‌شود. اقتصاددانان نهادگرا از اوایل قرن بیست بر این مسئله تأکید داشته و تلاش‌هایی در جهت تبیین آن صورت داده‌اند. در این مقاله با توجه به تجربیات ادبیات اقتصاد نهادگرائی به ارائه چارچوبی برای تحلیل مسائل اقتصاد اسلامی می‌پردازیم. این مقاله با توجه به دیدگاه نهادی به بررسی نهاد مالکیت می‌پردازد و سپس با ارائه تحلیل نهادی از مدل تعادل عمومی والراس امکان نگاه وسیع‌تر در اقتصاد اسلامی را فراهم می‌آورد. در نهایت برخی درس‌ها برای اقتصاد اسلامی و رویکرد به برنامه‌های تحقیقاتی آینده مشخص خواهد شد.
کلیدواژه‌ها: اقتصاد ـ اقتصاد نهادی ـ اسلام و اقتصاد ـ اقتصاددانان.
مقدمه
تاریخ مکاتب اقتصادی مملو از تلاش متفکران در زمینه عملکرد اقتصاد است. در سال 1776 آدام اسمیت فیلسوف اخلاق دانشگاه گلاسکو با کتاب ثروت ملل سنتز کاملی از بحث‌های پیشینیان خویش ارائه داد و بسیاری از اصول اساسی علم اقتصاد را برای بهروزی انسان‌ها بر شمرد. اصول اقتصادی رقابت کامل، مبادله آزاد، تقسیم نیروی کار و بسیاری دیگر چراغ راهی برای بقیه متفکران بود تا بتوانند عملکرد اقتصادی را بهتر تبیین کنند. سنت کلاسیکی و چارچوب تحلیلی آن پس از مدتی بر اساس پیش‌فرض‌هایی ادامه یافت که جهانشمول در نظر گرفته می‌شد. نویسندگان کلاسیک تجزیه و تحلیل خود را بر این فرض بنیان نهاده‌اند که عامه مردم بر مبنای الگوی انسان اقتصادی به محاسبات عقلائی مطلوبیت‌ها و رنج‌ها می‌پردازند و با پیروی از دست نامرئی بازار یا قانون طبیعی و به طور کلی احساس لذت طلبی که بوسیله «بنتام»[2] تشریح شده می‌کوشند تا بالاترین مطلوبیت را برای افراد بیشتری بدست آورند.
کارل مارکس در کتاب «سرمایه»[3] و توریستین و بلن در مقاله‌ای تحت عنوان «مفاهیم از پیش مطرح شده علم اقتصاد» اساس این فرضیه‌ها را به چالش کشیدند. در فضای اجتماعی سیاسی آمریکا که به تازگی از انگلیس استقلال یافته بود، انتقادهای وبلن برای پیگیری مباحث ضد کلاسیکی بسیار مساعد بود. این زمینه باعث شد تا مکتب نهادگرائی[4] در برابر اقتصاد کلاسیک قد علم کند. البته نهادگرائی هیچ‌گاه تبدیل به جریان مسلط اقتصادی نشد و دیدگاه‌های آنان همیشه مورد بی توجهی قرار می‌گرفت. با این وجود اگر تمام مباحث نهادگرائی نیز نادیده گرفته شود، علم اقتصاد و حتی اندیشه بشری وامدار تحلیلی هستند که ارمغان این مکتب برای تفکر بشری است. نورث[5] در کتاب ارزشمند نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی[6] به این نکته اشاره می‌کند:
«نه در نظریه اقتصادی معاصر و نه تاریخ نگاری بر پایه اعداد و ارقام هیچ کدام نقش نهادها در عملکرد اقتصادی را به حساب نمی‌آورند. چرا که چارچوب‌های تحلیلی لازم برای وارد نمودن تحلیل‌های نهادی در علم اقتصاد و تاریخ اقتصادی هنوز آماده نشده است. هدف از نگارش این کتاب فراهم آوردن چنین چارچوب‌های بنیانی است. پیامد منطقی این تحلیل آن است که بخش عمده‌ای از نظریه‌پردازی در علوم اجتماعی بطور اعم و علم اقتصاد به طور اخص باید مورد بررسی و مطالعه مجدد قرار گیرد، دیگر اینکه در سایه این تحلیل فهم جدیدی از تغییرات تاریخی حاصل می‌گردد» (داگلاس نورث، 1377، ص 19).
اگر بخواهیم مباحث اقتصاد اسلامی در کنار سایر معارف اسلامی شرایطی را برای بهروزی و رستگاری نوع بشر فراهم آورد، استفاده از این چارچوب تحلیلی باعث می‌شود که بتوان هرچه کامل‌تر ابعاد بیشتری را در تحلیل مسائل اقتصاد اسلامی به کار برد.
در این مقاله سعی می‌کنیم به تبیین ضرورت بررسی مسائل از نگاه نهادی بپردازیم. سئوال اساسی در این بخش آن است که نگاه نهادی چه کمکی به تبیین اقتصادی از نگاه اسلامی می‌کند. در بخش بعد به تحلیل نهادها و تأثیر آن در اقتصاد اسلامی می‌پردازیم. نهاد مالکیت که در اقتصاد جزو نهادهای اساسی به شمار می‌رود بررسی خواهد شد و در نهایت یک تحلیل نهادی از مدل معروف نئوکلاسیکی تعادل عمومی و الراس ارائه می‌دهیم و مشخص می‌کنیم که نگاه نهادی چه تغییری در حل مسائل ایفا می‌کند و در پایان درس‌هایی برای اقتصاد اسلامی برخواهیم شمرد.
1- ضرورت تحلیل مسائل از نگاه نهادی
1-1- تعریف نهاد
تعاریف گوناگونی از نهاد ارائه شده است که معمولا بسیار نزدیک به هم می‌باشد:
1) نهادها قوانین بازی در جامعه‌اند، یا به عبارتی سنجیده‌تر قیودی هستند وضع شده از جانب نوع بشر که روابط متقابل انسان‌ها را شکل می‌دهد (داگلاس نورث، 1377، ص 19).
2) وبلن را می‌توان اولین نهادگرا در زمینه اقتصاد دانست، وی نهادها را اینگونه تعریف می‌کند: «عادت‌های ایجاد شده در ذهن هستند که بین عموم مردم مشترک‌اند» (T, Veblen, 1919).
3) مجموعه قواعد رفتاری ایجاد شده توسط انسان به منظور اداره و شکل‌دهی به تعامل انسان‌ها که تا حدی به آنها کمک می‌کند انتظاراتی از کنش دیگران داشته باشند (Lin and Nugent, 1995).
همانگونه که در تعاریف نیز مشخص است نهادها ساز و کاری هستند برای اینکه انسان‌های اقتصادی حداکثر کننده مطلوبیت وارد یک جنگ هابزی نشوند. تفاوت ویژة انسان با سایر جانوران را هابز مانند ارسطو در خرد انسان می‌بیند. اما هابز بر خلاف ارسطو بر این نظر است که انسان این خرد را به مثابه ابزاری در خدمت ارضای غریزه‌های خود بکار می‌گیرد. در عین حال، قدرت خرد باعث می‌گردد که انسان مانند جانوران، اسیر و دربند تأثرات حسی لحظه‌ای نباشد، بلکه فراتر از لحظة حال، گذشته و آینده را نیز فراچنگ خواهش‌های خود قرار دهد. فاصلة خرد از ادراک حسی و جمع آن دو بر روی هم، انباشت تجربه و برنامه‌ریزی آینده را برای انسان ممکن می‌سازد. درست به همین دلیل، آدمی بر خلاف حیوانات، فقط گرسنة حال نیست، بلکه همچنین گرسنة آینده است، بنابراین درنده‌ترین، زیرک‌ترین، خطرناک‌ترین و قدرتمندترین حیوان به شمار می‌آید. خرد، سلاح برنده‌ای در خدمت خواهش‌های نفسانی است و بطور همزمان انسان را به موجودی دارای اراده تبدیل می‌کند، پس آدمی موجود زنده‌ای است که با ارادة آگاه در پی امیال خویشتن است. همین امر انسان را به ذات قدرت‌طلبی تبدیل می‌سازد که همة خواهش‌ها و اشتیاق‌ها در او گرد آمده‌اند. برای چنین موجودی، علایق و امر حفظ خویشتن و تضمین زندگی مهمترین هدف است. به این سخنان هابز توجه کنیم: «در وهلة نخست، خواست مستمر و بی‌وقفه برای کسب قدرت هر چه بیشتر، رانشی عمومی در همة انسانهاست که تنها با مرگ پایان می‌یابد. علت این امر در آن نیست که آدمی آرزومند لذتی بزرگتر از لذتی است که به آن دست یافته و یا اینکه نمی‌تواند با قدرتی ناچیزتر قانع باشد، بلکه در آنست که آدمی نمی‌تواند قدرت فعلی و وسایل یک زندگی خوشایند را بدون کسب قدرت افزون‌تر تضمین کند» (توماس هابز،1380). آنجا که آدمی همواره از طریق افزایش قدرت خود به دنبال تضمین و ارضای خواهش‌ها و تمایلات خویشتن است، به دشمن انسان‌های دیگر تبدیل می‌گردد. هر انسانی باید در پی آن باشد تا میدان بازی قدرت خود را تعیین و تثبیت کند و گسترش بخشد. انگیزش ارادی هر فرد بنا بر طبیعتش خودخواهانه است و در یک کمبود انسانی، این خودخواهی‌ها رودرروی یکدیگر قرار می‌گیرند. هابز معتقد است که: «چنانچه دو انسان در پی چیز واحدی باشند که هر دو نتوانند از آن بهره‌مند شوند، دشمن یکدیگر می‌گردند و در تعقیب هدف خود که اساسا" حفظ خویشتن و گاه لذت است، تلاش می‌ورزند تا یکدیگر را نابود یا مطیع سازند» (توماس هابز،1380).
به این ترتیب از نظر هابز، رقابت انسان‌ها بر سر ثروت، افتخار، حکمرانی یا سایر قدرت‌ها، به جدال و دشمنی و مآلا" جنگ میان آنان می‌انجامد. زیرا هر کس برای رسیدن به آرزوی خویش، باید از جادة کشتن، مطیع ساختن و یا از میدان به در کردن حریفان خود عبور کند. وجود بستر اقتصادی مناسب برای فعالیت‌ها و تعاملات انسانی با توجه به مشکلات انسان اقتصادی تناقضی را به وجود می‌آورد. این تناقض که با وجود انسان اقتصادی هر فرد شاهد اجتماع پایدار و با ثباتی است تنها به کمک نهادها و تأثیر آنها در شکل‌دهی تعاملات انسانی حل خواهد شد.
نهادها را می‌توانیم به دو بخش رسمی و غیررسمی تقسیم کنیم. در میان نهادهای رسمی می‌توان از مقررات، قانون‌های اساسی، قراردادها و حقوق مالکیت نام برد. این نهادها در جامعه از مشروعیت بالایی برخوردار هستند و تخلف از آنها منجر به مجازات خواهد شد. نهادهای رسمی بوسیله دولت، مؤسسه‌های خصوصی یا دیگر افراد در یک جامعه مدنی به وجود می‌آید و اغلب در ارتباط با ساختار پایه‌ای نهادهای غیر رسمی می‌باشد.
در میان نهادهای غیررسمی می‌توان هنجارها، اخلاق، رسوم، محرمات[7] و ایدئولوژی‌ها را نام برد. این نهادها قوانین رفتاری غیررسمی جامعه هستند، که بخشی از فرهنگ محسوب می‌شوند. نهادهای غیررسمی از طریق اجتماعی کردن ایجاد می‌شوند و بیشتر به جهان‌بینی موروثی از نسل‌های گذشته بازمی‌گردد. این نهادها در سطح ریشه‌دار اجتماعی تأثیر می‌گذارند که البته مذهب نقش عمده‌ای در آن ایفا می‌کند (الیور ویلیامسون، 1381). بررسی ریشه‌های نهادهای غیر رسمی موضوع بسیار پیچیده‌ای است که همیشه مورد توجه محققان بوده است.
1-2- وظایف نهادها
لین و نوجنت (1995) دو وظیفه اساسی برای نهادها را ذکر می‌کنند: اقتصادی کردن[8] و توزیع مجدد[9]. اقتصادی کردن به کاهش هزینه‌های معاملاتی توسط نهادها اشاره دارد. این هزینه‌ها شامل مذاکرات در قرارداد و گرفتن اطلاعات درباره فرصت‌های مبادله، نظارت برقرار داد و هزینه‌های دادرسی وقتی که یک طرف شروع به تقلب می‌کند می‌باشد. نهادها از طریق ایجاد قانون و نظم باعث می‌شود که تولید و تجارت بدون داشتن عواملی برای ورود به فعالیتهای پرهزینه شکل بگیرد. نظام مبادله پولی هزینه حمل و نقل را می‌کاهد زیرا یک کالای فیزیکی نمی‌تواند در قبال یک کالای فیزیکی دیگر مبادله شود. اخلاق تضمین می‌کند که افراد از یکدیگر دزدی نخواهند کرد حتی در شرایطی که امکان چنین کاری را دارند (Ola olsson, 1999).