تحقیق درمورد ارزشیابی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 21

به یاد خدا

به عنوان معلم باید عمیقاً باور داشته باشیم که هر دانش آموز قابلیت رشد و یادگیری را دارد به شرط آنکه ما ابزارهای سنتی ارزشیابی را که بدون توجه به تفاوتهای فردی، فقط به دنبال نقطه ضعف هاست رها کنیم و ابزاری بسازیم که توانایی ها را شناسایی کند و به دانش آموز اعتماد به نفس بخشد و زمینه را به گونه ای مهیّا کنیم که نمره گرایی از بین برود و معلم و دانش آموز و اولیا همه به دنبال کیفیت کار باشند نه کمیت.

بسیاری از معلمان نگران اتمام برنامه های درسی خود هستند بدیهی است بخشنامه ها و دستورالعمل های اداری و اجرایی در تولید این نگرانی نقش عمده دارند و باعث افت کیفی کار آنان می شود. برای رفع این نگرانی باید چاره اندیشی کرد تا کیفیت فدای کمیّت نشود.[1]

ارزشیابی:

هر کاری که قضاوتی به همراه داشته باشد ارزشیابی است که بعضی از مواقع سنجش و ارزشیابی معادل به کار می روند، اما به واقع هم معنا نیستند. سنجش، اندازه گیری عملکرداست و مشتمل بر قضاوت نیست و این نقش بر عهده ی ارزشیابی است.[2]

در واقع امتحان نوعی ارزشیابی است که طبق اصول معینی انجام می شود و وسیله ای برای توصیف تغییر رفتار دانش آموز در جهت اهداف آموزش و پرورش وکمک به بهبود یادگیری است که 7 هدف اساسی را به دنبال دارد.

1- کمک به یادگیری دانش آموز

2- کمک به یادگیری دانش آموز برای آشنایی باهدفهای آموزشی – درسی

3- برانگیختن رغبت و علاقه ی دانش آموزان به یادگیری

4- تصمیم گیری برای شروع مراحل بعدی تدریس

5-اصلاح روش تدریس

6- ارتقا و طبقه بندی دانش آموزان

7- تصحیح نتایج فعالیّت های فراگیران و دادن بازخورد به آنها.[3]

هدف ارزشیابی خدمت به آموزش است، نه در کمین نشستن برای غافلگیر کردن دانش آموز و محک زدن او با معیار آنچه «نمی داند» فرهنگ موفقیّت رامی توان با کاربرد روش صحیح در آموزش و ارزشیابی بر فضای کلاس غالب کرد. [4]

اطّلاعات حاصل از سنجش و ارزشیابی مستمر هر دانش آموز باید به این پرسش معلم پاسخ دهد که این دانش آموز درکجا قرار دارد و من برای پیشرفت او چه میتوانم بکنم؟ نه اینکه معلم نتیجه گیری کند که مثلاً این دانش آموز زیرحد متوسط یا کند ذهن یا تیزهوش است.[5]

مواردی که در ارزشیابی ها با ید رعایت کرد:

1- آنچه که ارزش اندازه گیری داشته باشد.

2- ارزیابی دانش پایه و عمیق

3- توانایی تفکر، درک و استدلال علمی

4- تعیین حدودی که فراگیران درک کرده اند

5- هم توجه به فرآیند و فرصت یادگیری و هم به نتیجه نهایی.

6- استمرار ارزشیابی

7- سنجش توان کار گروهی و انفرادی[6]

دسته بندی ارزشیابی های آموزشی

1- آغازین 2- تکوینی 3- تشخیصی 4- پایانی (تراکمی)

اهمیت ارزشیابی تکوینی

ارزشیابی جز جدایی ناپذیر و اساسی در فرآیند یاددهی، یادگیری است به طوری که اگرمعلم شکل اجرای آن را هرگونه انتخاب کند اندکی از آثار آموزشی آن نمی کاهد.[7]

به علّت اهمیّت این ارزشیابی در توصیف داده ها و رفتارها در این بحث به آن می پردازیم.

- نظارت معلم بر تحقّق انتظارات آموزشی وپرورشی بخش های گوناگون هر مطلب آموزشی.

- هدایت مداوم یادگیری دانش آموزان بر اساس توانایی هایشان به سمت تحقّق انتظارات آموزشی و پرورشی.

- اصلاح بهبود روش های آموزش و پرورش اعمال شده در کلاس درس.

- کشف راهکارهای متناسب بارشدهردانش آموز تا او بتواند از مرز کنونی توانایی هایش فراتر رود.

- پی بردن به جریان های روان شناختی مؤثر در یادگیری دانش آموزان و ارائه ی بازخور لازم و مناسب.

- آگاهی از چگونگی تشکیل ساختارهای ذهنی مربوط به دانش، مهارتها و نگرش اکتسابی و چگونگی فرآیند و نحوه ی استفاده از آن در حل مسائل در شرایط و موقعیّت جدید.

- ارائه بازخورد لازم به دانش آموزان در مورد فعالیّت ها و کوشش های آموزش وپرورش به منظور ایجاد توجه لازم و افزایش و علاقه به فعالیت ها در آنان.

- انطباق روش، برنامه، وسایل و منابع آموزشی با نیازهای دانش آموزان.

- کشف شکاف بین انتظارات آموزشی و پرورشی با دانش، فهم، مهارت و.... دانش آموزان و کمک به آنان برای کاهش این فاصله.

- آگاهی معلم از اینکه در کلاس درس چه موضوعی راآموزش داده است و این که کدام قسمت از آموزش به کار بیشتر نیاز دارد.

در واقع تفسیر نتایج ارزشیابی تکوینی به این منظور انجام می شود که مشکلات، نارسایی هاو بدفهمی های یادگیری هر یک از دانش آموزان مشخص شود. و نیز روشهای مناسب برای رفع آنها را به معلم و دانش آموز نشان دهد.

به بیانی دیگر، نتایج این نوع ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، فرضیه هایی را در اختیار معلمان به عنوان پژوهشگران آموزشی قرار می دهد تا با توجه به آنها به رفع بدفهمی ها، نارسایی ها، و مشکلات احتمالی یادگیری دانش آموزان، (زمانی که فعالیّت ها و کوشش آموزش و پرورشی در جریان هستند) اقدام کنند. [8]

فواید ارزشیابی تکوینی

اجرای راهبردهای ارائه شده در کلاس درس طی دوره و زمان آموزش، این فواید را برای دانش آموزان به همراه خواهد داشت.

- کسب مهارتهای بحث و گفت وگو

- کسب مهارت های مربوط به ارتباطات بین فردی

- مشارکت در فعالیّت های گروهی

- ایجاد انگیزه برای مطالعه و یادگیری

تحقیق درباره: بیماری قند را بهتر بشناسیم

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 4

به نام خدا

بیماری قند را بهتر بشناسیم 

بیماری قند یا دیابت شیرین از بیماریهای مزمن شایع بدون واگیری است که بر اساس اعلام بنیاد امور بیماری های خاص بیش از 3 میلیون نفر در حال حاضر در ایران مبتلا به این بیماری هستند و براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت تا 25 سال دیگر این تعداد بیش از 3 برابر خواهد شد . دیابت بیماری پرخرجی است و عوارض حاد و مزمن بسیاری دارد که موجب ناتوانی بسیار می گردد . از عوارض مزمن آن می توان به موارد زیر اشاره کرد :آسیب به شبکیه چشم که موجب کاهش بینایی و حتی کوری می شود ، اختلالات عصبی ، افزایش فشار خون و بیماری های قلبی - عروقی و اختلال در چربی های خون که منجر به سکته و انسداد عروق به خصوص در پاها می شود ، درگیری کلیوی که منجر به دیالیز و گاهی لزوم پیوند کلیه می شود بیماری قند انواع مختلف دارد . دیابت نوع 1 معمولاً‌ در بیماران جوان تر و لاغر دیده میشود و مشخصه آنها ناتوانی شدید لوزالمعده در تولید و ترشح ماده انسولین است انسولین در سوخت و ساز مواد قندی و نشاسته ای نقش اصلی را در بدن دارد و با کمبود آن قند جذب شده از غذاها در خون مصرف نشده و میزان قند خون بالا می رود و به ناچار از راه ادرار دفع می گردد که منجر به پرنوشی و پرادراری می شود . در ضمن اختلال در ترکیب چربی های خون نیز ایجاد می شود که موجب آسیب به عروق خونی در تمام اندام های بدن می گردد . بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 وابسته به انسولین تزریقی هستند ، چون بدن آنها هیچ انسولینی تولید نمی کند ، این افراد در هنگام بیماری و جراحی به مراقبت خاص نیاز دارند . به نظر می رسد مبتلایان به این نوع دیابت دارای استعداد ژنتیکی برای ابتلا به آن هستند و به عوامل آغازگر ( ویروس ها ، سموم و سایر عوامل محیطی )‌که باعث تحریک تخریب یاخته های انسولین ساز لوزالمعده می شوند ، بسیار حساس هستند بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 معمولاً‌مسن ترند ( بیش از 40 ساله ) سابقه خانوادگی مثبت از دیابت دارند و معمولاً چاق هستند . دیابت نوع 2 با کاهش ترشح انسولین و مقاومت محیطی نسبت به عمل آن مشخص می شود . این بیماران برخلاف مبتلایان به دیابت نوع 1 وابسته به انسولین تزریقی نیستند هر چند ممکن است به آن نیاز داشته باشند . علاوه بر این اگر بیماران به نوع 2 دیابت وزن کم کنند احتمالاً نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت . هیچ آزمایش قطعی برای افتراق بین نوع 1 و نوع 2 دیابت وجود ندارد و فقط شرح حال بیمار در این مورد کمک کننده است . بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در ابتدا بدون علامت هستند و معمولاً دیابت آنها در جریان بررسی یک بیماری دیگر یا هنگام پژوهشهای بیماریابی کشف می شود دیابت حاملگی نوع دیگری از بیماری قند است که در 5-2 درصد حاملگی ها رخ می دهد . با افزایش سن مادر در هنگام بارداری احتمال وقوع آن افزایش می یابد و در صورت عدم درمان موجب بزرگی جثه ، کم بودن قند خون ، کم بودن کلسیم خون و یرقان جنینی می شود . یک سوم مادرانی که در دوران بارداری به دیابت حاملگی دچار می شوند بعدها به بیماری دیابت نوع 2 مبتلا خواهند شد . انواع دیگری از دیابت ممکن است بدنبال سایر بیماریها یا مصرف داروها بوجود آیند که قبلاً تحت عنوان دیابت ثانویه خوانده می شدند علائم بیماری دیابت نوع 2 کنترل نشده شامل پرنوشی ، پرادراری ، شب ادراری و کاهش وزن است . هر چند نیمی از آنها بدون علامت هستند و فقط شواهد آزمایشگاهی دارند بیماران نوع 1 معمولاً ‌با پر ادراری ،‌پرنوشی ،‌ سردرد . تهوع ، استفراغ ، دل درد و تنگی نفس به پزشک مراجعه می کنند و ممکن است علائم اختلالات عمومی عصبی و کاهش هشیاری داشته باشند . آزمایشات بالینی اجباری در طی بارداری در تشخیص دیابت حاملگی بکار می رودبیماران دیابتی در تمام طول عمر در کشمکش هستند تا سطح قند خونشان را نزدیک به طبیعی نگه دارند . با کنترل مناسب قند ، فشار و چربی های خون خطر ایجاد عوارض دراز مدت دیابت بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت با این حال باید این مزایا را در مقابل خطر عوارض درمان و مخارج زیاد آن سنجید . در دراز مدت بهبود کنترل دیابت باعث کاهش هزینه های مربوط به عوارض مزمن آن خواهد شد هر چند در کوتاه مدت این اقدامات پر هزینه اند . جلوگیری از چاقی ، رعایت رژیم غذایی مناسب یعنی کمتر مصرف کردن مواد شیرین و پرهیز از پرخوری انجام فعالیت جسمی در پیشگیری از ابتلا به دیابت نقش اساسی دارند معضل جهانی بیماری قند (‌دیابت )بیماری قند یا دیابت شیرین یک بیماری مزمن است که به علت کمبود ارثی یا اکتسابی ترشح یک ماده تنظیم کننده داخلی بدن به نام انسولین از لوزالمعده یا به علت بی اثر بودن انسولین ترشح شده بوجود می آید و موجب عوارض بسیاری از جمله کاهش بینایی ، نارسایی کلیوی ، بیماریهای قلبی - عروقی ، اختلالات عصبی ، زخم های مقاوم در پا و قطع اندامها می شود .این بیماری به عنوان یک بیماری عمده غیرواگیر باعث هزینه شدن حدود 8 درصد از بودجه بهداشتی در کشورهای توسعه یافته است بین سالهای 1374 تا 1404 تعداد افراد بالغ مبتلا به دیابت ( بیماری قند ) در کشورهای در حال توسعه با افزایشی 170 درصدی از 84 میلیون به 228 میلیون نفر خواهد رسید.در سال 1404 این کشورها موطن 76% مبتلایان به دیابت خواهند بود در حالی که سال 1374 فقط موطن 62% مبتلایان بوده اند . در طی مدت مشابه کشورهای مشابه توسعه یافته با افزایش 41% تعداد بیماران دیابتی از 51 به 72 میلیون نفر مواجه خواهند شد .در مجموع افزایشی 122 درصدی در تعداد مبتلایان به دیابت در سراسر جهان از 135 میلیون به 300 میلیون نفر در طی این دوره 30 ساله پیش بینی می شود . این افزایش چشمگیر به علل مختلفی از جمله رشد جمعیت ، افزایش تعداد سالمندان و نیز چاقی ، تغذیه ناسالم و زندگی بی تحرک روی می دهد که این موارد آخر ارتباط نزدیکی با شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع دارد .این پیش بینی ها بر اساس مطالعات دقیق سازمان جهانی بهداشت انتشار یافته است . این مطالعه همچنین حاوی تخمین هایی در مورد نسبت جنسی ، نسبت شهری / روستایی و ساختار سنی مبتلایان به دیابت است . بر این اساس در سال 1374 تعداد زنان مبتلا در کل جهان بیشتر از تعداد مردان بوده است ( 73 میلون در مقابل 62 میلیون ) و این فزونی بیشتر در کشورهای توسعه یافته قابل توجه است ، در حالی که در کشورهای در حال توسعه تعداد مردان و زنان مبتلا تقریباً مساوی است .سازمان جهانی بهداشت پیش بینی می کند که در سال 1404 نسبت زن به مرد در کل جهان در مقایسه با نسبت کنونی کاهش خواهد یافت ( 159 میلیون زن در مقابل 141 میلیون مرد) در ضمن تعداد افراد شهرنشین مبتلا در کشورهای در حال توسعه افزایش قابل توجهی خواهد داشت در صورت ادامه معیارهای فعلی ، اکثر جمعیت مبتلا به دیابت در سال 1404 در کشورهای توسعه یافته افراد مسن بالای 65 ساله هستند ، در حالی که در کشورهای در حال توسعه اکثر مبتلایان ، میانسال یعنی 45 تا 64 ساله خواهند بود و این بدان معنی است که حدود 170 میلیون نفر از افرادی که در کمتر از 30 سال آینده در کشورهای در حال توسعه بسر می برند ، در مفیدترین سالهای زندگی خود از بیماری دیابت رنج خواهند برد این پیش بینی ها مسلماً باید باعث برنامه ریزی های بهداشتی در تمام کشورها به خصوص در کشورهای در حال توسعه شود . طبق آمارها در سال 1377 تعداد افراد مبتلا به بیماری قند ( دیابت ) در ایران 3 میلیون نفر بوده است و بر اساس پیش بینی ها این تعداد در طی 30 سال بیش از 3 برابر خواهد شد.

تحقیق درباره: بیماری قند را بهتر بشناسیم

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 4

به نام خدا

بیماری قند را بهتر بشناسیم 

بیماری قند یا دیابت شیرین از بیماریهای مزمن شایع بدون واگیری است که بر اساس اعلام بنیاد امور بیماری های خاص بیش از 3 میلیون نفر در حال حاضر در ایران مبتلا به این بیماری هستند و براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت تا 25 سال دیگر این تعداد بیش از 3 برابر خواهد شد . دیابت بیماری پرخرجی است و عوارض حاد و مزمن بسیاری دارد که موجب ناتوانی بسیار می گردد . از عوارض مزمن آن می توان به موارد زیر اشاره کرد :آسیب به شبکیه چشم که موجب کاهش بینایی و حتی کوری می شود ، اختلالات عصبی ، افزایش فشار خون و بیماری های قلبی - عروقی و اختلال در چربی های خون که منجر به سکته و انسداد عروق به خصوص در پاها می شود ، درگیری کلیوی که منجر به دیالیز و گاهی لزوم پیوند کلیه می شود بیماری قند انواع مختلف دارد . دیابت نوع 1 معمولاً‌ در بیماران جوان تر و لاغر دیده میشود و مشخصه آنها ناتوانی شدید لوزالمعده در تولید و ترشح ماده انسولین است انسولین در سوخت و ساز مواد قندی و نشاسته ای نقش اصلی را در بدن دارد و با کمبود آن قند جذب شده از غذاها در خون مصرف نشده و میزان قند خون بالا می رود و به ناچار از راه ادرار دفع می گردد که منجر به پرنوشی و پرادراری می شود . در ضمن اختلال در ترکیب چربی های خون نیز ایجاد می شود که موجب آسیب به عروق خونی در تمام اندام های بدن می گردد . بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 وابسته به انسولین تزریقی هستند ، چون بدن آنها هیچ انسولینی تولید نمی کند ، این افراد در هنگام بیماری و جراحی به مراقبت خاص نیاز دارند . به نظر می رسد مبتلایان به این نوع دیابت دارای استعداد ژنتیکی برای ابتلا به آن هستند و به عوامل آغازگر ( ویروس ها ، سموم و سایر عوامل محیطی )‌که باعث تحریک تخریب یاخته های انسولین ساز لوزالمعده می شوند ، بسیار حساس هستند بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 معمولاً‌مسن ترند ( بیش از 40 ساله ) سابقه خانوادگی مثبت از دیابت دارند و معمولاً چاق هستند . دیابت نوع 2 با کاهش ترشح انسولین و مقاومت محیطی نسبت به عمل آن مشخص می شود . این بیماران برخلاف مبتلایان به دیابت نوع 1 وابسته به انسولین تزریقی نیستند هر چند ممکن است به آن نیاز داشته باشند . علاوه بر این اگر بیماران به نوع 2 دیابت وزن کم کنند احتمالاً نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت . هیچ آزمایش قطعی برای افتراق بین نوع 1 و نوع 2 دیابت وجود ندارد و فقط شرح حال بیمار در این مورد کمک کننده است . بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در ابتدا بدون علامت هستند و معمولاً دیابت آنها در جریان بررسی یک بیماری دیگر یا هنگام پژوهشهای بیماریابی کشف می شود دیابت حاملگی نوع دیگری از بیماری قند است که در 5-2 درصد حاملگی ها رخ می دهد . با افزایش سن مادر در هنگام بارداری احتمال وقوع آن افزایش می یابد و در صورت عدم درمان موجب بزرگی جثه ، کم بودن قند خون ، کم بودن کلسیم خون و یرقان جنینی می شود . یک سوم مادرانی که در دوران بارداری به دیابت حاملگی دچار می شوند بعدها به بیماری دیابت نوع 2 مبتلا خواهند شد . انواع دیگری از دیابت ممکن است بدنبال سایر بیماریها یا مصرف داروها بوجود آیند که قبلاً تحت عنوان دیابت ثانویه خوانده می شدند علائم بیماری دیابت نوع 2 کنترل نشده شامل پرنوشی ، پرادراری ، شب ادراری و کاهش وزن است . هر چند نیمی از آنها بدون علامت هستند و فقط شواهد آزمایشگاهی دارند بیماران نوع 1 معمولاً ‌با پر ادراری ،‌پرنوشی ،‌ سردرد . تهوع ، استفراغ ، دل درد و تنگی نفس به پزشک مراجعه می کنند و ممکن است علائم اختلالات عمومی عصبی و کاهش هشیاری داشته باشند . آزمایشات بالینی اجباری در طی بارداری در تشخیص دیابت حاملگی بکار می رودبیماران دیابتی در تمام طول عمر در کشمکش هستند تا سطح قند خونشان را نزدیک به طبیعی نگه دارند . با کنترل مناسب قند ، فشار و چربی های خون خطر ایجاد عوارض دراز مدت دیابت بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت با این حال باید این مزایا را در مقابل خطر عوارض درمان و مخارج زیاد آن سنجید . در دراز مدت بهبود کنترل دیابت باعث کاهش هزینه های مربوط به عوارض مزمن آن خواهد شد هر چند در کوتاه مدت این اقدامات پر هزینه اند . جلوگیری از چاقی ، رعایت رژیم غذایی مناسب یعنی کمتر مصرف کردن مواد شیرین و پرهیز از پرخوری انجام فعالیت جسمی در پیشگیری از ابتلا به دیابت نقش اساسی دارند معضل جهانی بیماری قند (‌دیابت )بیماری قند یا دیابت شیرین یک بیماری مزمن است که به علت کمبود ارثی یا اکتسابی ترشح یک ماده تنظیم کننده داخلی بدن به نام انسولین از لوزالمعده یا به علت بی اثر بودن انسولین ترشح شده بوجود می آید و موجب عوارض بسیاری از جمله کاهش بینایی ، نارسایی کلیوی ، بیماریهای قلبی - عروقی ، اختلالات عصبی ، زخم های مقاوم در پا و قطع اندامها می شود .این بیماری به عنوان یک بیماری عمده غیرواگیر باعث هزینه شدن حدود 8 درصد از بودجه بهداشتی در کشورهای توسعه یافته است بین سالهای 1374 تا 1404 تعداد افراد بالغ مبتلا به دیابت ( بیماری قند ) در کشورهای در حال توسعه با افزایشی 170 درصدی از 84 میلیون به 228 میلیون نفر خواهد رسید.در سال 1404 این کشورها موطن 76% مبتلایان به دیابت خواهند بود در حالی که سال 1374 فقط موطن 62% مبتلایان بوده اند . در طی مدت مشابه کشورهای مشابه توسعه یافته با افزایش 41% تعداد بیماران دیابتی از 51 به 72 میلیون نفر مواجه خواهند شد .در مجموع افزایشی 122 درصدی در تعداد مبتلایان به دیابت در سراسر جهان از 135 میلیون به 300 میلیون نفر در طی این دوره 30 ساله پیش بینی می شود . این افزایش چشمگیر به علل مختلفی از جمله رشد جمعیت ، افزایش تعداد سالمندان و نیز چاقی ، تغذیه ناسالم و زندگی بی تحرک روی می دهد که این موارد آخر ارتباط نزدیکی با شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع دارد .این پیش بینی ها بر اساس مطالعات دقیق سازمان جهانی بهداشت انتشار یافته است . این مطالعه همچنین حاوی تخمین هایی در مورد نسبت جنسی ، نسبت شهری / روستایی و ساختار سنی مبتلایان به دیابت است . بر این اساس در سال 1374 تعداد زنان مبتلا در کل جهان بیشتر از تعداد مردان بوده است ( 73 میلون در مقابل 62 میلیون ) و این فزونی بیشتر در کشورهای توسعه یافته قابل توجه است ، در حالی که در کشورهای در حال توسعه تعداد مردان و زنان مبتلا تقریباً مساوی است .سازمان جهانی بهداشت پیش بینی می کند که در سال 1404 نسبت زن به مرد در کل جهان در مقایسه با نسبت کنونی کاهش خواهد یافت ( 159 میلیون زن در مقابل 141 میلیون مرد) در ضمن تعداد افراد شهرنشین مبتلا در کشورهای در حال توسعه افزایش قابل توجهی خواهد داشت در صورت ادامه معیارهای فعلی ، اکثر جمعیت مبتلا به دیابت در سال 1404 در کشورهای توسعه یافته افراد مسن بالای 65 ساله هستند ، در حالی که در کشورهای در حال توسعه اکثر مبتلایان ، میانسال یعنی 45 تا 64 ساله خواهند بود و این بدان معنی است که حدود 170 میلیون نفر از افرادی که در کمتر از 30 سال آینده در کشورهای در حال توسعه بسر می برند ، در مفیدترین سالهای زندگی خود از بیماری دیابت رنج خواهند برد این پیش بینی ها مسلماً باید باعث برنامه ریزی های بهداشتی در تمام کشورها به خصوص در کشورهای در حال توسعه شود . طبق آمارها در سال 1377 تعداد افراد مبتلا به بیماری قند ( دیابت ) در ایران 3 میلیون نفر بوده است و بر اساس پیش بینی ها این تعداد در طی 30 سال بیش از 3 برابر خواهد شد.

تحقیق درباره: شناخت ماه خدا

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 5

شناخت ماه خدا

نخستین کارى که باید در ارتباط با ((ماه مبارک)) انجام گیرد, بدست آوردن نگاه صحیح نسبت به آن مى باشد, نگاهى برگرفته از آنچه که کتاب خدا و پیشوایان راستین الهى به انسان ارایه کرده اند. بدین ترتیب انسان مومن, در آغاز و پیش از انجام هرگونه رفتار و برخورد با این ماه, در تب و تاب به دست آوردن آگاهى از ((چیستى ماه رمضان)) و کسب معرفت لازم درباره مقام, موقعیت و جایگاه آن است.

آن گونه که امام زین العابدین (ع) این آگاهى و معرفت را ملتمسانه از پروردگارش طلب مى کند:

((اللهم صل على محمد وآل محمد والهمنا معرفه فضله واجلال حرمته...))6خدایا بر محمد و آل او درود فرست و شناخت فضیلت ماه رمضان و بزرگداشت حرمتش را به ما الهام فرما.

شناخت ماه رمضان تعیین کننده نحوه برخورد با آن پى بردن به ماهیت و موقعیت ماه مبارک رمضان و آگاهى از چیستى آن, ضمن آنکه خود نعمتى بزرگ و موهبتى سترگ است, راه گشاى کیفیت برخورد و چگونگى رفتار با آن نیز مى باشد. در پرتو شناسایى موقعیت و شناخت جایگاه ماه خدا است که انسان مومن هنگام حلول و تشریف فرمایى آن, مى تواند استقبال شایسته از آن به عمل آورد. در حقیقت با این شناسایى و شناخت, راه چگونگى برخورد با این ماه و نوع رفتار با آن هموار مى گردد. در این باره این گزارش ((انس بن مالک)) شنیدنى است: ((لما حضر شهر رمضان قال النبى (ص): سبحان الله, ماذا تستقبلون وماذا یستقبلکم قالها ثلاث مرات.))7 هنگامى که ماه رمضان فرا مى رسید پیامبر (ص) مى فرمود: منزه است خدا, بنگرید که به استقبال چه مى روید و چه به شما روى مىآورد و این جمله را سه بار تکرار فرمود.

در سایه ى این شناخت و شناسایى است که نقش بى بدیل, تاثیر شگرف و آثار و فواید ارجمند آن, هویدا مى گردد و تلاش و تقلا ى انسان مومن براى شرف یابى به محضر آن, رعایت وظایف و آداب, بهره مندى از برکات و کوشش براى نگهدارى و از دست نرفتن لحظات و ساعت آن را برمى انگیزد. چنانچه در روایت ((ابى مسعود انصارى)) از پیامبر اکرم (ص) مى خوانیم: ((لو یعلم العبد ما فى رمضان لود ان یکون رمضان السنه))8 اگر بنده, از آنچه که در ماه رمضان قرار داده شده آگاهى داشت, با تمام وجود دوست مى داشت که همه ى سال, ماه رمضان باشد.

شناخت و درک ماه رمضان موجب شکر پروردگار

برخوردارى از درک درست از ماه مبارک رمضان, زمینه و موجبات به دست آوردن مواهب و برکات الهى و هدایا و عطایاى ربانى در این ماه را فراهم مى نماید.

نعمتى بسیار بزرگ و موهبتى بسیار عظیم است که بى تردید هر کس با بهره مندى از آن نیکبختى خود را رقم زده, قله سعادت و ظفرمندى را فتح کرده و مدال پر افتخار رستگارى را نصیب خود مى کند. نعمتى که از شدت گرانقدرى و ارجمندى نمى توان براى آن قیمت و بهایى تعیین کرد. از این رو سزاوار است, کسى که از این نعمت بزرگ بهره مند گردید خداوند را شکر فراوان و سپاس بسیار گوید; ((لو علمتم ما لکم فى شهر رمضان لزدتم الله تعالى ذکره شکرا))9 اگر آنچه را که در ماه رمضان براى شما قرار داد شده مى دانستید فراوان شکر خدا مى گذاشتید.

گفت پیغمبر که نفحت هاى حق اندر این ایام مىآرد سبق گوش و هش دارید این اوقات رادر ربایید این چنین نفحات را پیامبر فرمود, بوهاى خوش الهى, عنایت و رحمت ها و دم مبارک خداوندى در این ایام بیشتر است و پى درپى مىآید. یعنى در تمام اوقات و در همه ساعات نفحات الهى درمى رسد و بر دیگر نفحات سبقت مى گیرد. اى کسانى که نفحات الهى را طالب هستید این اوقات را که نفحه حق به شما مى رسد با گوش هوش, غنیمت شمرید و این ساعات لطیف و شریف را دریابید.

شناسایى و شناساندن ماه رمضان

به مدد و توفیق الهى این نوشتار بر آن است که به منظور ارایه نگاه صحیح درباره ((چیستى ماه رمضان)), به بررسى و بیان ویژگیها, اوصاف و اسامى آن در آیات, روایات و ادعیه بپردازد. هرچند با توجه به فراوانى این اوصاف وویژگى ها همه آن ها در این مقاله نمى گنجد و ناگزیر به بیان چند ویژگى اکتفا مى شود.

ماه مبارک

یکى از اوصاف ماه رمضان که در برخى از روایات و ادعیه بدان تصریح شده است, صفت ((مبارک)) است, اینک تعدادى از آنها را با هم مرور مى کنیم:

قال رسول الله (ص): ((قد جائکم شهر رمضان, شهر مبارک, شهر فرض الله علیکم صیامه...))10 رسول خدا (ص) فرمود: ماه رمضان به سوى شما آمد, ماه مبارک, ماهى که خداوند روزه اش را بر شما واجب کرده است...

عن الامام على (ع) قال: ان رسول الله (ص) خطبنا ذات یوم فقال: ((ایها الناس انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکه والرحمه والمغفره...))11 از امام على (ع) روایت شده که فرمود: روزى رسول خدا (ص) چنین فرمود: مردم, ماه خدا همراه با برکت و رحمت و مغفرت به شما روى آورده است...))

عن سلمان الفارسى قال: خطبنا رسول الله (ص) فى آخر یوم شعبان فقال: ((قد اظلکم شهر رمضان شهر مبارک, شهر فیه لیله القدر خیر من الف شهر...))12 در گزارشى از سلمان فارسى آمده است: رسول خدا (ص) در آخرین روز ماه شعبان براى ما سخنرانى کرد و چنین فرمود:

ماه رمضان, ماهى مبارک, ماهى که در آن ماه, شب قدر که از هزار شب برتر است, سایه خود را بر شما گسترده است...

عن رسول الله (ص) انه کان یدعو اول لیله من شهر رمضان: ((الحمد الله الذى اکرمنا به ایها الشهر المبارک...))13 از رسول خدا (ص) روایت شده که آن حضرت همیشه در شب اول ماه رمضان این گونه دعا مى خواند: حمد و سپاس خدایى را که ما را به تو اى ماه مبارک کرامت بخشید...

عن الصادق (ع) انه کان یقول فى آخر لیله من شعبان واول لیله من شهر رمضان: ((اللهم ان هذا الشهر المبارک الذى انزلت فیه القرآن وجعلته هدى للناس وبینات من الهدى والفرقان قد حضر...))14 از امام صادق (ع) روایت شده که آن حضرت در آخرین شب ماه شعبان و در نخستین شب ماه رمضان این دعا را مى خواند: بارالها! این ماه مبارک را که در آن قرآن, براى راهنمایى مردم, نشانه هدایت و جداکننده حق و باطل فرو فرستاده شد, فرا رسید...

فراوانى اطلاق عنوان ((مبارک)) بر ماه رمضان در متون دینى موجب شده است که این عنوان جزو مشهورترین اوصاف و عناوین این ماه شناخته گردد.

معنى برکت و مبارک

علماى لغت واژه ((برکت)) را به فزونى و رشد15 همراه با ثبات و دوام معنى کرده اند.

در کتاب لسان العرب به نقل از ابن عباس آمده است: ((معنى برکت فراوانى در هرچیز خیر است)).16 راغب اصفهانى نیز آن را به معناى ثبوت و استقرار خیر الهى در چیزى مى داند, چنانچه برکه ((چیزى شبیه حوض)) به جایى که آب در آن مجتمع و مستقر مى گردد, گفته مى شود.17

اما مبارک, به آنچه که در آن خیر فراوان وجود دارد و از او بروز و صدور مى یابد اطلاق مى گردد. زجاج مى گوید: ((مبارک آن چیزى است که از آن خیر فراوان برآید))18 راغب نیز مى نویسد:)) به آنچه که خیر و فایده الهى در آن ثبوت و استقرار داشته باشد مبارک گفته مى شود)).19

کاربرد واژه برکت و مبارک در قرآن

بنابراین, آنچه که در آن خیر فراوان و نفع و فایده بسیار, ثبات و قرار داشته و از آن صادر گردد, مبارک نامیده مى شود. بدین ترتیب عنوان ((با برکت)) و ((مبارک)) در آیات قرآن کریم ودر این موارد بکار رفته است:

1) ذات اقدس الهى که خیر محض و برکت ناب است; ((تباره الله رب العالمین)) (اعراف54/), ((فتباره الله احسن الخالقین)) (مومنون/ 14), ((تباره الذى نزل الفرقان على عبده...!)) (فرقان/ 1).

2) قرآن کریم; ((وهذا کتاب انزلناه مبارک)) (انعام/ 92), ((وهذا کتاب انزلنا مبارک فاتبعوه...))

(انعام/ 155), ((کتاب انزلناه الیه مبارک لیدبروا آیاته...)) (ص / 29)

3) خانه خدا (کعبه); ((ان اول بیت وضع للناس للذى ببکه مبارکا وهدى للعالمین)).20

4) مسجد الاقصى; ((.. الى المسجد الاقصى الذى بارکنا حوله...))21

5) شب قدر; ((انا انزلناه فى لیله مبارکه...))22

6) پیامبران الهى; ((وجعلنى مبارکا اینما کنت...))23, ((وبارکنا علیه وعلى اسحاق...))24

7) باران; ((ونزلنا من السما ما مبارکا...))25

راز مبارکى ماه رمضان

بى تردید مبارکى و نامبارکى و سودمندى و زیان بارى هرچیزى که به انسان منتسب مى شود, با حیات آدمى و ابعاد وجودى او رابطه اى تنگاتنگ و گسست ناپذیر داشته و با مصالح و مفاسد حیات و جنبه هاى مختلف وجود او ارتباط کامل دارد. به همین علت, براى پى بردن به ((مبارکى)) ماه رمضان و برکت زایى آن براى انسان, توجه و تامل در نکات زیر ضرورى است:

1ـ حقیقت حیات و گوهر وجود انسان روشن است که آدمى علاوه بر جنبه هاى مادى و زندگى حیوانى از جنبه هاى معنوى و زندگى انسانى نیز برخوردار است این جنبه معنوى و انسانى در پرتو اعطاى وجودى برتر به او بخشیده شده است.

((.. ثم انشاناه خلقا آخر فتباره الله احسن الخالقین))26 ((فاذا سویته ونفخت فیه من روحى فقعوا له ساجدین))27 این وجود برتر و حقیقت فراتر که اساس هستى و گوهر حیات انسان را تشکیل مى دهد همان روح آدمى و جان انسانى است که دیگر موجودات از آن بهره اى ندارند; غیر این جانى که در گاو و خر استآدمى را عقل و جانى دیگر است در صورت نبود این گوهر ارجمند, آدمى ازحیات انسانى تهى شده و در ردیف دیگر حیوانات قرار خواهد گرفت.

2ـ نیازمندیها و موجبات حیات انسانى همان گونه که براى حیات حیوانى و جنبه مادى انسان نیازمندىها و خواسته هایى متناسب با آن وجود دارد و در صورت تامین نشدن و پاسخ ندادن به آنها حفظ و بقاى آن ناممکن است, براى حیات انسانى و معنوى نیز نیازها و تمایلاتى وجود دارد که حفظ و بقاى آن تنها در پرتو تامین و برآورده کردن آنها امکان پذیر خواهد بود.

پیداست که نیازمندىها و خواسته هاى این دو جنبه ى وجود و دو بعد حیات انسانى متناسب با تفاوت و اختلاف آنها متفاوت و مختلف خواهد بود; تغذیه, رشد, بالندگى و نشاط بعد حیوانى و جنبه مادى انسان, به امور مادى و تامین خواسته هاى حیوانى وابسته است و از امور مورد نیاز بعد انسانى بیگانه و بى خبر مى باشد; او نداند جز که اصطبل و علف از سعادت غافل است و از شرف اما براى تغذیه, فربهى, شادابى و پرورش بعد انسانى و جنبه معنوى و روحى انسان موجبات و نیازمندىهاى دیگرى وجود دارد و این گونه نیست که با به دست آوردن عوامل و زمینه هاى شادابى, فربهى و آسایش تنى, زمینه تنومندى, رشد, نشاط و آرامش جان نیز فراهم گردد.

3ـ هدف و نقش ماه رمضان بنابراین, براى پرورش و رشد و بالندگى جان و تامین خواسته هاى آن باید به سراغ امورى غیر از عوامل تامین کننده نیازهاى تن شتافت. هدف اساسى و نتیجه نهایى و دستاورد اصلى ((روزه)) که برجسته ترین, وظایف مسلمان در ماه مبارک رمضان است, تقوا مى باشد.

((یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم لعلکم تتقون))28 اى کسانى که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شده; آن گونه که بر آنها که پیش از شما بودند نوشته شد, تا پرهیزکار باشید.

تقوا که همان نگهدارى, کنترل و مهار تمایلات حیوانى و خواسته هاى نفسانى است, یک امر واقعى و عینى مى باشد که در سایه ى روزه و روزه دارى در وجود انسان محقق مى گردد. ماه رمضان با همه آنچه که به همراه دارد (و برجسته ترین آن روزه است), در صدد کنترل انسان و مهار تمایلات تنى و ایجاد و تقویت روحیه ى مقاومت در برابر جاذبه هاى نفسانى است تا بتواند بعد حقیقى و گوهر اصلى وجود انسان را سرزنده, بالنده, با نشاط و فربه نماید; تا تو تن را چرب و شیرین مى دهى گوهر جان را نیابى فربهى 4ـ ارتباط ماه رمضان با حیات حقیقى انسان انسان براى تامین حیات معنوى خود و تقویت, پرورش و فربهى روح خویش به این ماه الهى نیازمند است. گرچه این فریضه الهى مانند دیگر فرایض و تکالیف اسلامى تنها با یک بعد وجود انسان سروکار ندارد و فواید و آثار آن به حیات روحى انسان محدود نمى گردد و ضمن تامین نیازهاى روحى و درپى داشتن آثار و نتایج معنوى, بهره ها و برکات مادى و دنیایى را هم براى انسان و جامعه به همراه دارد,29 ولى هدف اصلى ونقش اساسى و تاثیر عمده ماه رمضان به حیات معنوى و روان انسانى مربوط مى شود و آدمى براى بالندگى, رشد و چالاکى به امساک, منع و محدودیتى که ماه رمضان براى بعد حیوانى انسان ایجاد مى کند نیازمند است, این امساک, هرگز به معناى محرومیت و از دست دادن توانایى ها و گرفتار ضعف و ناتوانى شدن نیست. ((روزه)) براى پیشگیرى از محرومیت انسان و ایجاد قدرت کنترل در برابر شهوات نفس و تمایلات تن و برخوردار ساختن جان انسان از گوهرها و کمالات انسانى بسیار لازم و ضرورى است. چه بسیار افرادى که با رها نمودن نفس و تن دادن به شهوات آنى و هوس هاى زودگذر, در حسرت ازدست دادن گوهر انسانیت نشسته و گرفتار اندوهى همیشگى شده اند; ((کم من شهوه ساعه اورثت حزنا طویلا))30 امام على (ع) فرمود: و چه بسا شهوت یک لحظه که مایه اندوه طولانى گردد.

ماه رمضان یکپارچه خیر و برکت

با به خاطر سپردن نکات چهارگانه ى پیش, اکنون مى توان چهره مبارک و سیماى پر خیر و برکت ماه رمضان را مشاهده نمود و به برکت آفرینى آن براى انسان پى برد.

تحقیق درباره: شناخت ماه خدا

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 5

شناخت ماه خدا

نخستین کارى که باید در ارتباط با ((ماه مبارک)) انجام گیرد, بدست آوردن نگاه صحیح نسبت به آن مى باشد, نگاهى برگرفته از آنچه که کتاب خدا و پیشوایان راستین الهى به انسان ارایه کرده اند. بدین ترتیب انسان مومن, در آغاز و پیش از انجام هرگونه رفتار و برخورد با این ماه, در تب و تاب به دست آوردن آگاهى از ((چیستى ماه رمضان)) و کسب معرفت لازم درباره مقام, موقعیت و جایگاه آن است.

آن گونه که امام زین العابدین (ع) این آگاهى و معرفت را ملتمسانه از پروردگارش طلب مى کند:

((اللهم صل على محمد وآل محمد والهمنا معرفه فضله واجلال حرمته...))6خدایا بر محمد و آل او درود فرست و شناخت فضیلت ماه رمضان و بزرگداشت حرمتش را به ما الهام فرما.

شناخت ماه رمضان تعیین کننده نحوه برخورد با آن پى بردن به ماهیت و موقعیت ماه مبارک رمضان و آگاهى از چیستى آن, ضمن آنکه خود نعمتى بزرگ و موهبتى سترگ است, راه گشاى کیفیت برخورد و چگونگى رفتار با آن نیز مى باشد. در پرتو شناسایى موقعیت و شناخت جایگاه ماه خدا است که انسان مومن هنگام حلول و تشریف فرمایى آن, مى تواند استقبال شایسته از آن به عمل آورد. در حقیقت با این شناسایى و شناخت, راه چگونگى برخورد با این ماه و نوع رفتار با آن هموار مى گردد. در این باره این گزارش ((انس بن مالک)) شنیدنى است: ((لما حضر شهر رمضان قال النبى (ص): سبحان الله, ماذا تستقبلون وماذا یستقبلکم قالها ثلاث مرات.))7 هنگامى که ماه رمضان فرا مى رسید پیامبر (ص) مى فرمود: منزه است خدا, بنگرید که به استقبال چه مى روید و چه به شما روى مىآورد و این جمله را سه بار تکرار فرمود.

در سایه ى این شناخت و شناسایى است که نقش بى بدیل, تاثیر شگرف و آثار و فواید ارجمند آن, هویدا مى گردد و تلاش و تقلا ى انسان مومن براى شرف یابى به محضر آن, رعایت وظایف و آداب, بهره مندى از برکات و کوشش براى نگهدارى و از دست نرفتن لحظات و ساعت آن را برمى انگیزد. چنانچه در روایت ((ابى مسعود انصارى)) از پیامبر اکرم (ص) مى خوانیم: ((لو یعلم العبد ما فى رمضان لود ان یکون رمضان السنه))8 اگر بنده, از آنچه که در ماه رمضان قرار داده شده آگاهى داشت, با تمام وجود دوست مى داشت که همه ى سال, ماه رمضان باشد.

شناخت و درک ماه رمضان موجب شکر پروردگار

برخوردارى از درک درست از ماه مبارک رمضان, زمینه و موجبات به دست آوردن مواهب و برکات الهى و هدایا و عطایاى ربانى در این ماه را فراهم مى نماید.

نعمتى بسیار بزرگ و موهبتى بسیار عظیم است که بى تردید هر کس با بهره مندى از آن نیکبختى خود را رقم زده, قله سعادت و ظفرمندى را فتح کرده و مدال پر افتخار رستگارى را نصیب خود مى کند. نعمتى که از شدت گرانقدرى و ارجمندى نمى توان براى آن قیمت و بهایى تعیین کرد. از این رو سزاوار است, کسى که از این نعمت بزرگ بهره مند گردید خداوند را شکر فراوان و سپاس بسیار گوید; ((لو علمتم ما لکم فى شهر رمضان لزدتم الله تعالى ذکره شکرا))9 اگر آنچه را که در ماه رمضان براى شما قرار داد شده مى دانستید فراوان شکر خدا مى گذاشتید.

گفت پیغمبر که نفحت هاى حق اندر این ایام مىآرد سبق گوش و هش دارید این اوقات رادر ربایید این چنین نفحات را پیامبر فرمود, بوهاى خوش الهى, عنایت و رحمت ها و دم مبارک خداوندى در این ایام بیشتر است و پى درپى مىآید. یعنى در تمام اوقات و در همه ساعات نفحات الهى درمى رسد و بر دیگر نفحات سبقت مى گیرد. اى کسانى که نفحات الهى را طالب هستید این اوقات را که نفحه حق به شما مى رسد با گوش هوش, غنیمت شمرید و این ساعات لطیف و شریف را دریابید.

شناسایى و شناساندن ماه رمضان

به مدد و توفیق الهى این نوشتار بر آن است که به منظور ارایه نگاه صحیح درباره ((چیستى ماه رمضان)), به بررسى و بیان ویژگیها, اوصاف و اسامى آن در آیات, روایات و ادعیه بپردازد. هرچند با توجه به فراوانى این اوصاف وویژگى ها همه آن ها در این مقاله نمى گنجد و ناگزیر به بیان چند ویژگى اکتفا مى شود.

ماه مبارک

یکى از اوصاف ماه رمضان که در برخى از روایات و ادعیه بدان تصریح شده است, صفت ((مبارک)) است, اینک تعدادى از آنها را با هم مرور مى کنیم:

قال رسول الله (ص): ((قد جائکم شهر رمضان, شهر مبارک, شهر فرض الله علیکم صیامه...))10 رسول خدا (ص) فرمود: ماه رمضان به سوى شما آمد, ماه مبارک, ماهى که خداوند روزه اش را بر شما واجب کرده است...

عن الامام على (ع) قال: ان رسول الله (ص) خطبنا ذات یوم فقال: ((ایها الناس انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکه والرحمه والمغفره...))11 از امام على (ع) روایت شده که فرمود: روزى رسول خدا (ص) چنین فرمود: مردم, ماه خدا همراه با برکت و رحمت و مغفرت به شما روى آورده است...))

عن سلمان الفارسى قال: خطبنا رسول الله (ص) فى آخر یوم شعبان فقال: ((قد اظلکم شهر رمضان شهر مبارک, شهر فیه لیله القدر خیر من الف شهر...))12 در گزارشى از سلمان فارسى آمده است: رسول خدا (ص) در آخرین روز ماه شعبان براى ما سخنرانى کرد و چنین فرمود:

ماه رمضان, ماهى مبارک, ماهى که در آن ماه, شب قدر که از هزار شب برتر است, سایه خود را بر شما گسترده است...

عن رسول الله (ص) انه کان یدعو اول لیله من شهر رمضان: ((الحمد الله الذى اکرمنا به ایها الشهر المبارک...))13 از رسول خدا (ص) روایت شده که آن حضرت همیشه در شب اول ماه رمضان این گونه دعا مى خواند: حمد و سپاس خدایى را که ما را به تو اى ماه مبارک کرامت بخشید...

عن الصادق (ع) انه کان یقول فى آخر لیله من شعبان واول لیله من شهر رمضان: ((اللهم ان هذا الشهر المبارک الذى انزلت فیه القرآن وجعلته هدى للناس وبینات من الهدى والفرقان قد حضر...))14 از امام صادق (ع) روایت شده که آن حضرت در آخرین شب ماه شعبان و در نخستین شب ماه رمضان این دعا را مى خواند: بارالها! این ماه مبارک را که در آن قرآن, براى راهنمایى مردم, نشانه هدایت و جداکننده حق و باطل فرو فرستاده شد, فرا رسید...

فراوانى اطلاق عنوان ((مبارک)) بر ماه رمضان در متون دینى موجب شده است که این عنوان جزو مشهورترین اوصاف و عناوین این ماه شناخته گردد.

معنى برکت و مبارک

علماى لغت واژه ((برکت)) را به فزونى و رشد15 همراه با ثبات و دوام معنى کرده اند.

در کتاب لسان العرب به نقل از ابن عباس آمده است: ((معنى برکت فراوانى در هرچیز خیر است)).16 راغب اصفهانى نیز آن را به معناى ثبوت و استقرار خیر الهى در چیزى مى داند, چنانچه برکه ((چیزى شبیه حوض)) به جایى که آب در آن مجتمع و مستقر مى گردد, گفته مى شود.17

اما مبارک, به آنچه که در آن خیر فراوان وجود دارد و از او بروز و صدور مى یابد اطلاق مى گردد. زجاج مى گوید: ((مبارک آن چیزى است که از آن خیر فراوان برآید))18 راغب نیز مى نویسد:)) به آنچه که خیر و فایده الهى در آن ثبوت و استقرار داشته باشد مبارک گفته مى شود)).19

کاربرد واژه برکت و مبارک در قرآن

بنابراین, آنچه که در آن خیر فراوان و نفع و فایده بسیار, ثبات و قرار داشته و از آن صادر گردد, مبارک نامیده مى شود. بدین ترتیب عنوان ((با برکت)) و ((مبارک)) در آیات قرآن کریم ودر این موارد بکار رفته است:

1) ذات اقدس الهى که خیر محض و برکت ناب است; ((تباره الله رب العالمین)) (اعراف54/), ((فتباره الله احسن الخالقین)) (مومنون/ 14), ((تباره الذى نزل الفرقان على عبده...!)) (فرقان/ 1).

2) قرآن کریم; ((وهذا کتاب انزلناه مبارک)) (انعام/ 92), ((وهذا کتاب انزلنا مبارک فاتبعوه...))

(انعام/ 155), ((کتاب انزلناه الیه مبارک لیدبروا آیاته...)) (ص / 29)

3) خانه خدا (کعبه); ((ان اول بیت وضع للناس للذى ببکه مبارکا وهدى للعالمین)).20

4) مسجد الاقصى; ((.. الى المسجد الاقصى الذى بارکنا حوله...))21

5) شب قدر; ((انا انزلناه فى لیله مبارکه...))22

6) پیامبران الهى; ((وجعلنى مبارکا اینما کنت...))23, ((وبارکنا علیه وعلى اسحاق...))24

7) باران; ((ونزلنا من السما ما مبارکا...))25

راز مبارکى ماه رمضان

بى تردید مبارکى و نامبارکى و سودمندى و زیان بارى هرچیزى که به انسان منتسب مى شود, با حیات آدمى و ابعاد وجودى او رابطه اى تنگاتنگ و گسست ناپذیر داشته و با مصالح و مفاسد حیات و جنبه هاى مختلف وجود او ارتباط کامل دارد. به همین علت, براى پى بردن به ((مبارکى)) ماه رمضان و برکت زایى آن براى انسان, توجه و تامل در نکات زیر ضرورى است:

1ـ حقیقت حیات و گوهر وجود انسان روشن است که آدمى علاوه بر جنبه هاى مادى و زندگى حیوانى از جنبه هاى معنوى و زندگى انسانى نیز برخوردار است این جنبه معنوى و انسانى در پرتو اعطاى وجودى برتر به او بخشیده شده است.

((.. ثم انشاناه خلقا آخر فتباره الله احسن الخالقین))26 ((فاذا سویته ونفخت فیه من روحى فقعوا له ساجدین))27 این وجود برتر و حقیقت فراتر که اساس هستى و گوهر حیات انسان را تشکیل مى دهد همان روح آدمى و جان انسانى است که دیگر موجودات از آن بهره اى ندارند; غیر این جانى که در گاو و خر استآدمى را عقل و جانى دیگر است در صورت نبود این گوهر ارجمند, آدمى ازحیات انسانى تهى شده و در ردیف دیگر حیوانات قرار خواهد گرفت.

2ـ نیازمندیها و موجبات حیات انسانى همان گونه که براى حیات حیوانى و جنبه مادى انسان نیازمندىها و خواسته هایى متناسب با آن وجود دارد و در صورت تامین نشدن و پاسخ ندادن به آنها حفظ و بقاى آن ناممکن است, براى حیات انسانى و معنوى نیز نیازها و تمایلاتى وجود دارد که حفظ و بقاى آن تنها در پرتو تامین و برآورده کردن آنها امکان پذیر خواهد بود.

پیداست که نیازمندىها و خواسته هاى این دو جنبه ى وجود و دو بعد حیات انسانى متناسب با تفاوت و اختلاف آنها متفاوت و مختلف خواهد بود; تغذیه, رشد, بالندگى و نشاط بعد حیوانى و جنبه مادى انسان, به امور مادى و تامین خواسته هاى حیوانى وابسته است و از امور مورد نیاز بعد انسانى بیگانه و بى خبر مى باشد; او نداند جز که اصطبل و علف از سعادت غافل است و از شرف اما براى تغذیه, فربهى, شادابى و پرورش بعد انسانى و جنبه معنوى و روحى انسان موجبات و نیازمندىهاى دیگرى وجود دارد و این گونه نیست که با به دست آوردن عوامل و زمینه هاى شادابى, فربهى و آسایش تنى, زمینه تنومندى, رشد, نشاط و آرامش جان نیز فراهم گردد.

3ـ هدف و نقش ماه رمضان بنابراین, براى پرورش و رشد و بالندگى جان و تامین خواسته هاى آن باید به سراغ امورى غیر از عوامل تامین کننده نیازهاى تن شتافت. هدف اساسى و نتیجه نهایى و دستاورد اصلى ((روزه)) که برجسته ترین, وظایف مسلمان در ماه مبارک رمضان است, تقوا مى باشد.

((یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم لعلکم تتقون))28 اى کسانى که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شده; آن گونه که بر آنها که پیش از شما بودند نوشته شد, تا پرهیزکار باشید.

تقوا که همان نگهدارى, کنترل و مهار تمایلات حیوانى و خواسته هاى نفسانى است, یک امر واقعى و عینى مى باشد که در سایه ى روزه و روزه دارى در وجود انسان محقق مى گردد. ماه رمضان با همه آنچه که به همراه دارد (و برجسته ترین آن روزه است), در صدد کنترل انسان و مهار تمایلات تنى و ایجاد و تقویت روحیه ى مقاومت در برابر جاذبه هاى نفسانى است تا بتواند بعد حقیقى و گوهر اصلى وجود انسان را سرزنده, بالنده, با نشاط و فربه نماید; تا تو تن را چرب و شیرین مى دهى گوهر جان را نیابى فربهى 4ـ ارتباط ماه رمضان با حیات حقیقى انسان انسان براى تامین حیات معنوى خود و تقویت, پرورش و فربهى روح خویش به این ماه الهى نیازمند است. گرچه این فریضه الهى مانند دیگر فرایض و تکالیف اسلامى تنها با یک بعد وجود انسان سروکار ندارد و فواید و آثار آن به حیات روحى انسان محدود نمى گردد و ضمن تامین نیازهاى روحى و درپى داشتن آثار و نتایج معنوى, بهره ها و برکات مادى و دنیایى را هم براى انسان و جامعه به همراه دارد,29 ولى هدف اصلى ونقش اساسى و تاثیر عمده ماه رمضان به حیات معنوى و روان انسانى مربوط مى شود و آدمى براى بالندگى, رشد و چالاکى به امساک, منع و محدودیتى که ماه رمضان براى بعد حیوانى انسان ایجاد مى کند نیازمند است, این امساک, هرگز به معناى محرومیت و از دست دادن توانایى ها و گرفتار ضعف و ناتوانى شدن نیست. ((روزه)) براى پیشگیرى از محرومیت انسان و ایجاد قدرت کنترل در برابر شهوات نفس و تمایلات تن و برخوردار ساختن جان انسان از گوهرها و کمالات انسانى بسیار لازم و ضرورى است. چه بسیار افرادى که با رها نمودن نفس و تن دادن به شهوات آنى و هوس هاى زودگذر, در حسرت ازدست دادن گوهر انسانیت نشسته و گرفتار اندوهى همیشگى شده اند; ((کم من شهوه ساعه اورثت حزنا طویلا))30 امام على (ع) فرمود: و چه بسا شهوت یک لحظه که مایه اندوه طولانى گردد.

ماه رمضان یکپارچه خیر و برکت

با به خاطر سپردن نکات چهارگانه ى پیش, اکنون مى توان چهره مبارک و سیماى پر خیر و برکت ماه رمضان را مشاهده نمود و به برکت آفرینى آن براى انسان پى برد.