بررسی خلاقیت و نوآوری در آموزش و پرورش ( پروژه کلاسی )

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 19

خلاقیت و نوآوری در سازمان های آموزشی

زندگی پیچیده ی امروزی، هر لحظه در حال نو شدن است و خلاقیت و نوآوری، ضرورت استمرار زندگی فعال است. انسـان برای خـلق نـشاط و پویایی در زندگی، نیازمند نوآوری و ابتکار است، تا انگیزه ی تنوع طلبی خود را ارضا کند و زمینه ی شکوفائی استعدادها و توانایی های خویش را فراهم سازد. جامعه ی انسانی برای زنده ماندن و گریز از مرکز و ایستایی به تحول و نوآوری نیاز دارد.

امروزه شعارر «نابودی در انتظار شما است مگر اینکه خلاق و نوآور باشید.» در پیش روی مدیران همه سازمان ها قرار دارد، اما مسؤولیت سازمان های آموزشی، به خصوص آموزش و پرورش که وظیفه تعلیم و تربیـت فرزنـدان و آینده سازان جامعه را بر عهده دارند صیغه ای دیگر به خود می گیرد. از این رو، سازمان های آموزشی از یک سو وظیفه ی فراهم آوردن زمینه ی رشد و پرورش خلاقیت و نوآوری و همچنین استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و توانایی های افراد را به عنوان امری مهم به عهده دارند که این خود زمینه ساز توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ... در جامعه است و از سوی دیگر برای پویایی خود نیازمند پرورش و بهره مندی از خلاقیت و نوآوری در سطوح سازمانی خود هستند.

تعاریف و توصیف خلاقیت

صاحبنظران، تعریفهای متعددی از خلاقیت و نوآوری به عمل آورده اند. در اینجا برخی از تعاریف مهم را بررسی می کنیم.

استیفن رابینز (1991): خلاقیت را به معنای توانایی ترکیب اندیشه ها و نظرات در یک روش منحصر به فرد با ایجاد پیوستگی بین آنان بیان می کند.

او نوآوری را به معنای فرآیند اخذ اندیشه ی خـلاق و تبـدیل آن به محصول، خدمات و روش های جدید عملیات می داند.

رضائیان (1374): «خلاقیت به کار گیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است. نوآوری به کارگیری اندیشه های جدید ناشی از خلاقیت است که می تواند به صورت یک محصول جدید، خدمت جدید یا راه حل جدید انجام کارها باشد.»

لوتانز (1992): خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه ها و رشهیافت های افراد و یا گروه ها در یک روش جدید، تعریف کرده است.

البرشت (1987): خلاقیت و نوآوری و وجه تمایز آنان را به این صورت مطرح کرده است که خلاقیت یک فعالیت ذهنی و عقلانی برای به وجود آوردن اندیشه ی جدید و بدیع است. نوآوری تبدیل خلاقیت اندیشه ی نو به عمل و یا نتیجه (سود) است.

شاید به جرأت بتوان گفت که جامع ترین تعریف خلاقیت توسط گیلفورد، دانشمند آمریکایی، عرضه شده است. او خلاقیت را با تفکر واگرا (دست یافتن به رهیافت های جدید برای مسایل) در مقابل تفکر همگرا (دست یافتن به پاسخ) مترادف دانسته است.

افرادی که تفکر واگرا دارند در فکر و عمل خود با دیگران تفاوت دارند و از عرف و عادت دور می شوند و روش های خلاق و جدید را به کار می برند. برعکس، کسانی که از این خصوصیات برخوردار نیستند. تفکر همگرا دارند و در فکر و عمل خود از عرف و عادت پیروی می کنند. پس، تفکر واگرا یعنی دور شدن از یک نقطه ی مشترک که همان رسم و سنت و عرف اجتماع است و تفکر همگرا یعنی نزدیک شدن به آن نقطه.

خلاقیت، فعالیتی فکری و در عین حال مبتنی بر اطلاعات است. اگر تفکر را عامل یا جریان اصلی خلاقیت بدانیم، اطلاعات نیز ماده اولیه یا اساسی آن محسوب می شود. نکته حایز اهمیت آن است که اندیشه های حاصل از خلاقیت (پردازش متفکرانه اطلاعات) باید به گونه ای پرورش یابند که در ارتباط با شرایط دنیای واقعی به نوآوری در سازمان بینـجامد. مـسؤولیت این امر مهم بر عهده ی مدیران است، تا در این راستا اطلاعات لازم و شرایط مناسب برای تفکر را در سازمان یا واحد سازمانی خود به وجود آورند، اندیشه های نو را جذب و بررسی کنند و پرورش دهند تا از طریق نوآوری در سازمان، خدمات مفیدی انجام دهند.

همه بر این واقعیت آگاهیم که تا قرن اخیر، بسیاری بر این باور بودند که ابداع و خلاقیت خصوصیت ذاتی است و برخی افراد با این توانایی متولد می شوند. چنین پنداشته می شد که استعداد و توان هنرمندان بزرگ، خاص خود آنان است.

امروزه ثابت شده است که این استعداد در نوع بشر به اندازه حافظه عمومیت دارد و می توان آن را با کاربرد اصول و فنون معین و ایجاد طرز تفکرهای جدید و ایجاد محیطی مناسب پرورش داد.

رابرت اپستین می گوید: «من پس از بیست سال تحقیق، بررسی و مطالعه روی این مسأله به این نتیجـه رسـیده ام که همـه ی انسـانها از قـوه خلاقیت برخوردار هستند و استثنایی وجود ندارد.» پس می توان موهبت خلاقیت را به کار نگرفتن، پزمرده و یا با مبادرت به فعالیتهایی که بیشترین امکان را برای پرورش خلاقیت به وجود می آورد، آن را توسعه داد.

برای رشد استعداد خلاق، سازمان باید شرایط و جو لازم را فراهم سازد. هر چند، خود فرد نیز در رشد این استعداد نقش اساسی دارد. بنابراین، هر نوع آموزش خلاقیت در سازمان های آموزشی باید بر نکات زیر تأکید داشته باشد:

در اغلب آموزشهای سنتی، فراگیران فقط در معرض مطالب و مهارتهای ارائه شده از طرف معلم یا مدیر قرار گرفته و مطابق برنامه از پیش تعیین شده حتی در جزئیات به پیش می روند. در آموزش خلاقانه، فراگیرنده خود نقش فعال ایجاد کرده و مربی (رهبر) به جز در کلیات و جهت اصلی آموزش، نقش تعیین کننده ای ندارد.

برنامه های آموزشی و محتوای مطالب حتی الامکان باید موجب رشد و توسعه فکر واگرا به جای تفکر همگرا در فراگیرندگان شود.

شناخت علایق و انگیزه ی عاطفی و غیر عاطفی هر یک از فراگیرندگان برای پیشبرد امر آموزش اساسی و ضروری است.

در هر مرحله ی آموزش و پرورش فراگیرندگان، مباحث و فنون مطرح شده باید کاربردهای ملموس و عملی در زندگی و کار فرد داشته باشد.

امید به آینده و ایمان و اعتقاد به آنچه پس از تلاش و استمرار نصیب فراگیر خواهد شد، باید در دوره های آموزش خلاقیت مورد تأکید قرار گیرد تا انگیزه بیشتری برای فراگیرنده به وجود آید.