تحقیق: اخلاق در اسلام

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

اخلاق در اسلام

مقدمه :پرورش فضائل اخلاقی یکی ازمهمترین اهداف والای سعادت رسالت پیامبران خدا بوده است تا انسان در مسیر کمال کهعلت نهایی آفرینش است. فلاسفه واندیشمندان حتی پیروان مکتبهای مادی نیز هر یک بابینش واهداف خاص خود از تربیت واخلاق سخن گفته واصول وروشهایی را برای آن ارائهداده اند، که این خود بیانگر اهمیت وسرنوشت سازبودن این مساله برای انسان در هرشرایط وهمه جوامع است.اخلاق وتربیت اسلامی، با ویژگی خاص وبعد متعالی خود تضمینکننده سعادت انسانها در همه عصرها و ره توشه همه ره پویان راه کمال است وفراگیریعلمی و تخلق عملی به آن شیوه منطقی ودر چهار چوب برنامه های آموزشی وتربیتی امریضروری ولازم است

کلیاتتعاریف ، توضیحات

در این بخشنخست به بیان مفاهیم وتعاریف واژه های (تعلیم ، تربیت واخلاق) می پردازیم.تعلیم ) تعلیم به معنی آموختن، یعنی انتقال معلومات از معلم به متعلم است ودر تعریف آنگفته اند (پرورش نیروی فکری وبعد عقلانی انسان) وبه تعبیر دقیقتر = (فراهم آوردنزمینه برای رشد وشکوفایی استعدادهای ذهنی انسان یا (ایجاد خلاقیت وابتکار در فکرونیروی اندیشه انسانتربیت ) تربیت مورد باب تفصیل از ماده (ربی ، یربو) بهمعنی رشد است وتربیت یعنی رشد دادن معنای اصطلاحی تربیت عبارت است از (رشد دادن یافراهم کردن زمینه رشد وشکوفایی استعداد ها وبه فعلیت رساندن قوای نهفته یک موجود) وبدن ترتیب تربیت به انسان اختصاص ندارد ودر مورد هر موجودی که قابلیت رشد داشتهباشد، صادق است وهرگاه در مورد انسان به کار رود که کلید ابعاد وجودی وی را شامل میشود.

اخلاق) اخلاق جمع (خلق و خلق) است که به شرح یکی از آنها می پردازیم . خلقعبارت است از سیمای باطنی و هیات راسخ نفسانی که به موجب آن افعال نیک وبه اختیاریبدون تکلف وتامل از انسان صادر شود.

اما در خصوص تربیت معنوی واخلاقی قرآن کریماز واژه (تزکیه) ومشتقات آن استفاده کرده است.مفهوم تزکیه رشد دادن واصلاح وپاکسازی است. به کارگیری این واژه در تزکیه نفس، ناظر به پاکسازی آن از رذیلوآراستن آن به فضائل ورشد دادن در جهت صلاح وکمال شایسته انسان است که این معنی برتربیت دینی مورد توجه قرار گرفته است.

بدین ترتیب واژه (تزکیه) فراگیرترین واژهای است که قرآن در مورد تربیت اخلاقی به کار برده، هرچند واژه های قرآنی دیگر چون (رشد) و (هدایت) را نیز می توان به نوعی ناظر به تربیت معنوی اخلاقیدانست.علاوه بر این در روایات از واژه های (تهذیب)، (تادیب)، (تنزیه) و (تطهیر) نیز به منظور تربیت اخلاقی استفاده شده است. همه این تعبیرات به یک حقیقت، یعنیپاداش وتزکیه نفس اشاره دارد.

رابطه متقابل تعلیم وتربیت واخلاق:

تعلیم گام نخستین در پیمودن طریق کمال است وپس از آموختن نوبت به عملو سازندگی می رسد وبا تکرار و ممارست، ملکه اخلاقی در نفس انسان شکل می گیرد وازهمین جاست که برخی از فلاسفه، چون سقراط وارسطو اخلاق را دقیقا بر علم مبتنی دانستهاند.

در روایات نیز از رابطه علم وعمل مکرر سخن گفته شد، ونقش عمل در شکوفاییعلم مورد تاکید قرار گرفته است.

حضرت امام خمینی (ره) در توصیه های خود چنین میفرماید:

هم در علم کوشا باشید وهم در عمل و هم در تهذیب واخلاق . همان طوری کهعلم تنها فایده ندارد. تهذیب تنهای کورکورانه نیز فایده ندارد. علم وتهذیب نفس استکه انسان را به مقام انسانیت می رساند.امام صادق (ع) می فرماید: علم ، بهفراگیری بسیار نیست، بلکه نوری است که خداوند در قلب هر کس که بخواهد هدایتش کندتجلی می دهد. سپس هرگاه خواهان چنین علمی بودی، نخست حقیقت بندگی را در قلب خویشتحقق بخش واز خداوند بخواه تا تو را فهم ودانایی بخشد.

موضوع تربیتواخلاق:

هر علمی وموضوعی دارد که در آن علم از مسائل مربوط به آن موضوعبحث می شود. موضوع تربیت واخلاق، انسان است. انسان از دیدگاه اسلام ومکاتب الهی،دارای دو بعد جسمانی وروحانی (مادی و معنوی) است که هر کدام قابلیت تربیت دارد: انسان از هنگامی که نطفه اش منعقد می شود تا بعد از تولد ودوران شیر خوارگی، طفولیتکودکی، نوجوانی، جوانی وحتی بزرگسالی در بعد جسمانی رشد می یابد ودر بعد معنوی نیزاحساسات، عواطف، فکر، عقل، ایمان و اخلاق او همواره در حال تربیت است بنابراینفشناخت این ابعاد برای تربیت ضروری است وبدون آن نمی توان ادعا کرد تربیت به معنایجامع آن در مورد انسان تحقق پذیرفته است.

قلمرو تربیت واخلاق:

تربیت اسلامی گستره ای فراگیر دارد وتمام ابعاد وجود انسان را درزمینه های مادی، معنوی، عقلی، عاطفی، اخلاقی، عرفانی، فردی و اجتماعی در بر می گیردو اخلاق همان (ملکه نفسانی) است که از دیدگاه اسلام بر ایمان وتعبد وتسلیم در برابرآفریدگار جهان متکی است وبدین ترتیب جوهره آن، یک حقیقت بیش نیست، اما در عینیتوعمل جلوههای مختلفی دارد ودر هر یک از روابط انسان قابل تصور است

انسان، همانگونه که فلاسفه گفته اند دارای 4 نوع رابطه است. رابطه باخدا، با خود، با مردم وباجهان پیرامون خود در هریک این روابط می توان برای اخلاق وتربیت جایگاهی تصورکرد.الف) در رابطه با خدا، اخلاق بندگی، خضوع، خشوع، پرستش، اخلاص وشکر منعمعنوان می شود که اساس وپایه همه شرایع وفضایل است.

ب) در رابطه با خود، آراستگیوانصاف به فضایل نفسانی مطرح است که بخشی از مباحث اخلاق را تشکیل می دهد.