مقاله درباره.. بعثت و اهداف آن

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 5

      بعثت و اهداف آن

«بعثت‏» انقلاب بزرگ برضد جهل، گمراهی، فساد و تباهی است. و سزاوار منت ‏گذاری خداوند و در بردارنده حکمت و تربیت است. بحث درباره آن گسترده ، عمیق و از زوایی مختلف قابل بررسی است. در این نوشتار به مباحثی از جمله آغاز بعثت، نخستین آیات نازل شده، منت گذاری خدا برای بعثت و فلسفه و اهداف بعثت می پردازیم.  

آغاز بعثت

سرآغاز تاریخ اسلام از روزی شروع مى‏شود که پیامبراسلام صلی الله علیه و آله در خلوت محبوب، در دل غاری که در دامن کوهی در شمال مکه بود، صدایی شنید:

«یا محمد اقرا» ; ی محمد! بخوان! (او شگفت زده) گفت: چه بخوانم؟ گفت: ی محمد!

«اقرا باسم ربک الذی خلق، خلق الانسان من علق، اقرا و ربک الاکرم، الذی علم بالقلم، علم الانسان ما لم یعلم.» (علق/آیات5-1)

بخوان به نام پروردگارت که (جهان را) آفرید. همان که انسان را از خون بسته‏ی خلق کرد. بخوان که پروردگارت از همه بزرگوارتر است، همان که به وسیله قلم تعلیم نمود و به انسان آنچه را نمى‏دانست، یاد داد. (1)

جبرئیل به حضرت محمد (ص) فرمود:

«ارسلنی الله الیک لیتخذک رسولا» (2)

خداوند مرا به سوی تو فرستاده است، تا تو را پیامبر این امت قرار دهم.

حضرت محمد (ص) هرساله مدتی به کوه «حرا» (3) مى‏رفت و به عبادت و راز و نیاز و تفکر مى‏پرداخت تا این که روزی فرشته‏ی به او گفت: ی محمد! بخوان! محمد (ص) گفت: چه بخوانم؟ فرشته آیات آغازین سوره علق را بر وی قرائت کرد و پیامبر (ص) نیز آن‏ها را خواند. (4)

آغاز بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله چه زمانی است؟ دیدگاه معروف و مورد اتفاق شیعه امامیه، 27 رجب است. اما در میان دانشمندان اهل‏سنت، در زمان دقیق آن اختلاف زیادی است. برخی از اهل ‏سنت مبعث را در رمضان و برخی دیگر در ربیع الاول دانسته‏اند. در مورد روز مبعث نظرهی متفاوتی ارائه شده است:

الف) 17 رمضان: طبری در تاریخ الرسل و الملوک و ابن سعد در طبقات الکبری (5) به این قول اشاره نموده‏اند.

ب) 18 رمضان: ابن اثیر در الکامل فی التاریخ (6) این دیدگاه را به ابوقلابه عبدالله بن زید جرمی - از محدثان اهل سنت - نسبت داده و طبری (7) نیز بدان اشاره نموده است.

ج) 19 رمضان: ابن اثیر به این دیدگاه نیز اشاره نموده است. (8)

د) 20 رمضان: یعقوبی در تاریخ خود روایت کرده است که ده روز مانده به آخر رمضان، در روز جمعه پیامبر (ص) مبعوث شد. (9)

نخستین آیات

هماهنگی آغاز بعثت ‏با نازل شدن نخستین آیات قرآن کریم، باعث ‏شده است تا مورخان، مفسران و دانشمندان علوم قرآنی و حدیث ‏به بررسی و تعیین نخستین آیات نازل شده برپیامبر (ص) بپردازند. دیدگاه‏هایی در این باره وجود دارد که مهم‏ترین آن‏ها عبارتند از:

1- پنج آیه نخست ‏سوره علق.

2- سوره فاتحة الکتاب. (10)

3- سوره مدثر. (11)

دیدگاه نخست پرطرفدارترین دیدگاه در میان مورخان، مفسران و دانشمندان علوم قرآنی و حدیث می باشد. از میان مورخان; مسعودی (12) ، ابن‏هشام (13) ، ابن‏اثیر (14) ، طبری (15) ، و یعقوبی در کتاب‏هی خود و از میان مفسران شیعه، صاحبان تفاسیر: تبیان، مجمع البیان، المیزان، نمونه و از میان مفسران اهل‏سنت; صاحبان تفاسیر: طبری (که حدود یازده روایت در این باره ذکر مى‏کند.) ، درالمنثور، انوارالتنزیل و اسرارالتاویل (معروف به تفسیر بیضاوی) و تفسیرالقرآن العظیم جزو طرفداران این نظریه هستند.

از میان کتاب‏هی علوم قرآنی مى‏توان به «الاتقان (16) » ، «التمهید فى‏علوم القرآن (197) » ، «البرهان (18) » ، و... اشاره نمود.

براساس روایات رسیده از امامان معصوم علیهم السلام آیات آغازین سوره علق را نخستین آیات نازل شده در غار حرا مى‏دانند. امام صادق علیه السلام مى‏فرماید: «اول ما نزل علی رسول الله صلی الله علیه و آله بسم الله الرحمن الرحیم، اقرا باسم ربک...» (19) ; نخستین آیاتی که بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل شد، «...اقرا باسم ربک...» بود.

امام هادی علیه السلام نیز فرمود: جبرئیل به محمد صلی الله علیه و آله گفت:

«اقرا قال: و ما اقرا قال: اقرا باسم ربک الذی خلق.» (20)

طبری (21) از علمی اهل سنت در تفسیر خود، 11 روایت و سیوطی (22) 15 روایت نقل مى‏کند، مبنی براین که در آغاز بعثت نخستین آیات سوره علق بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است.

طرفداران دیدگاه دوم اندک است. صریح‏ترین کسی که در این زمینه سخن گفته، «زمخشرى‏» در تفسیر «کشاف‏» (23) است.

دیدگاه سوم روایتی است که از جابر (24) نقل شده است. اگرچه هرکدام از این دو دیدگاه ممکن است طرفداران اندکی نیز داشته باشند، اما در برابر سیل نظریات مورخان ، مفسران و دانشمندان علوم قرآنی و نیز روایات فراوانی که به برخی از آن‏ها اشاره شد و نیز ادعی اجماع امت  مسلمان را به سادگی نمى‏توان رها کرد و از کنار آن گذشت.

بعثت و منت

در نفس انسان نیازها و غرایز گوناگونی قرار داده شده است که همگی طالب ارضا و هدایت صحیح هستند. خداوند متعال بری هدایت انسان، بهترین ابزار را در اختیار او قرار داده و امکانات متعددی به او عطا کرده است، تا هم بتواند نیروی خود را صرف ارضی نفسانیات کند و هم با امکانات و نیروی داده شده، بر خواهش‏هی نفسانی غلبه کند و کشش‏هی درونی را تحت نظم و ضابطه در آورد. دو راهنما نیز در اختیار او قرار داده است تا حق را از باطل و سره را از ناسره متمایز کند; یکی در درون انسان که عقل است  و دیگری پیامبران الهی که این راهنما از طریق وحی بری انسان فرستاده مى‏شود تا تمام رفتارها را به انسان بیاموزد و حدود و مقررات آن را نیز روشن نماید، چون عقل داری خطا و نقصان است. برترین هادی، آن است که داری مقام عصمت و مرتبط با وحی باشد، تنها راه آن، بعثت است. پس بعثت‏ بزرگ ترین نعمت ‏خداوند بربشراست و جا دارد که خداوند براین نعمت منت گذارد و این احسان و نیکویی را به رخ آنان بکشد، چنان که مى‏فرماید:

«لقد من الله علی المؤمنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین‏» (آل عمران/ 164)

خداوند برمؤمنان منت نهاد (نعمت ‏بزرگی بخشید)، هنگامی که درمیان آن‏ها پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را برآن‏ها بخواند و آن‏ها را پاک کند و کتاب و حکمت ‏بیاموزد و البته پیش از آن در گمراهی آشکار بودند.

خداوند در آیه فوق به خاطر بعثت پیامبراسلام صلی الله علیه و آله برمؤمنان منت مى‏نهد و این نعمت ‏بزرگ و معنوی را به رخ آنان مى‏کشد.

ممکن است کسی تصور کند که منت گذاری، کار صحیحی نیست، چرا خداوند در این جا منت مى‏گذارد؟ مگر بعثت چه ویژگی هایی دارد و هدف از آن چیست؟

واژه منت از «من‏» به معنی چیزی است که با آن وزن مى‏کنند (سنگ کیلو) . و نیز به معنی نعمت ‏سنگین و باعظمت نیز به کار مى‏رود. بنابراین هر نعمت ‏سنگین و گرانبهایی را منت گویند. کاربرد این واژه دو گونه است: قولی و فعلی (25) .

اگر کسی عملا نعمت ‏بزرگی به دیگری بدهد، این همان منت عملی است که بیشتر در مسائل تربیتی و هدایتی و معنوی کاربرد دارد و پسندیده و ارزنده است. که برخی گفته‏اند: این منت مختص به خدی متعال است. اگر کسی کار کوچک خود را با سخن گفتن بخواهد به رخ دیگری بکشد و آن را بزرگ جلوه دهد، کاری است ‏بسیار زشت، که این از منت‏هی بشری است. در نتیجه، منت‏گذاری بربخشیدن نعمت‏هی بزرگ که از جمله آن‏ها نعمت رسالت است، منتی زیباست و «من الله‏» یعنی انعم الله، خداوند نعمت ‏بزرگی بخشید و در اختیار مؤمنان قرار داد. چنان که در جی دیگر خداوند به خاطر هدایت کردن انسان‏ها به ایمان، بر آن‏ها منت مى‏گذارد. «بل الله یمن علیکم ان هداکم للایمان‏».(حجرات/17 )

اگر مسلمانان به خاطر پذیرفتن اسلام، مشکلات و خسارت‏هی زیادی متحمل شده‏اند، نباید فراموش کنند که خداوند بزرگ‏ ترین نعمت را در اختیار آن‏ها گذاشته و پیامبری مبعوث کرد تا انسان‏ها را تربیت کند و از گمراهى‏ها باز دارد. بنابراین هر اندازه بری حفظ این نعمت ‏بزرگ تلاش و کوشش شود و هر بهایی پرداخته شود، بازهم ناچیز است. (26)

فلسفه و اهداف بعثت

پس از قرن‏ها تحقیق و بررسی درباره مسائل دینی، هنوز پرده از اسرار بسیاری از آن‏ها برداشته نشده است، که از جمله آن‏ها اسرار نهفته نبوت و بعثت است،اگرچه از ظواهر آیات قرآن مى‏توان استفاده کرد که بعثت پیامبران الهی، به ویژه پیامبراسلام صلی الله علیه و آله داری اهدافی مى‏باشد که بیان خواهد شد و تنها در آیه مورد بحث که خداوند بر مؤمنان منت گذارده است، به سه برنامه از مهم‏ترین آن‏ها اشاره شده است:

«یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة‏»

1- تلاوت آیات الهی

«یتلوا» از واژه «تلاوت‏» به معنی پى‏درپی آوردن، پیروی کردن و خواندن با نظم است، (27) که شامل پیروی کردن در حکم وخواندن منظم آیات الهی همراه باتدبر نیز مى‏شود، گویا تلاوت کننده از آیات پیروی کرده یا حروف و کلمات را در پی یکدیگر قرار داده است. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله با خواندن آیات پروردگار و آشنا ساختن گوش دل و افکار مردم با این آیات، آن‏ها را آماده تربیت مى‏نماید، که مقدمه تعلیم و تربیت است.

2- تربیت

یکی از مهم‏ترین برنامه‏هی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله تربیت انسان‏هاست. تربیت ‏به معنی فراهم کردن زمینه‏ها و عوامل بری به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهی انسان در جهت مطلوب است. او باید زمینه‏ها را بری انسان‏ها آماده کند تا از نظر عملی بهترین رابطه را با خدی خود (عبادات)، با هم نوع خود (عقود و ایقاعات)، با قوانین و مقررات اجتماعی (حکومت و سیاسات)، با خانواده خود (حقوق خانوادگی) و با نفس خود (اخلاق و تهذیب نفس) داشته باشند، تا بتوانند مسجود فرشتگان قرار گیرند.